Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Metodajakonarzędziepolityczneiteoretyczne.Konstytucjaprogramusocjologiiankietowej
Wdwojakimsensiemożnamówićotym,żebadanienadstudentamibyło
paradygmatyczne,zgodniezdwomazasadniczymiznaczeniamipojęciapara-
dygmatu,któreobjaśniaThomasKuhnwPostscriptumdoStrukturyrewolucji
naukowych52.Zjednejstrony,wwąskimsensie,badaniebyłonwzorcem”,czyli
konkretnymzastosowaniemmetodologiisondażowejdoopisuspołeczności
studentówwarszawskichuczelniiprzykłademrozwiązaniaproblemu,jakim
byłoodkrycieichświatopoglądu.Kolejnebadaniasondażowe,jużnainnych
populacjach,byłytraktowanejakrozwiązanietegosamegoproblemu.Socjologia
sondażowa,jakbędępokazywałdalej,byłanietylkometodologią–stałasię
równieżteoriąsubstancjalnąpolskiegospołeczeństwa,generującąpytaniaba-
dawczeisposobyodpowiadaniananie.JenniferPlatt,dającprzykładytakich
pracempirycznychjakChłoppolskiwEuropieiAmeryceczystudiówMiddletown
iThePeople
’sChoice,którestałysiękluczowedlarozwojumetodologii,podkre-
śla,żebyłyonewzorcami(exemplars),aniepoprostuprzykładami(examples)
zastosowaniajakiejśmetody53.Oileniemożemypowiedzieć,piszeMargaret
Masterman,czymwzorcesą,otylemożemypokazać,corobią54.
Wdrugimsensieparadygmatysąmatrycądyscyplinarną
55
,czylizbiorem
wzorcówwpierwszymsensie,wartości,symboli,metafizycznychprzekonań
dotyczącychbadanejrzeczywistościpodzielanychprzezkonkretnewspólnoty
52
WyraźnerozgraniczenieprzezKuhnadwóchsensówpojęciaparadygmatubyłoodpowiedziąna
krytykęsformułowanąprzezMargaretMasterman,którawskazywałanapolisemięcentralnegopojęcia
Strukturyrewolucjinaukowej–zob.MargaretMasterman,Thenatureofaparadigm,w:Criticismand
theGrowthofKnowledge.ProceedingsoftheInternationalColloquiuminthePhilosophyofScience,London,
1965,red.ImreLakatos,AlanMusgrave,CambridgeUniversityPress,Cambridge1970,s.59–89.
WPostscriptumdoksiążkiorazwartykuleRazjeszczeoparadygmatachKuhnwyróżniawodpowiedzi
dwazasadniczerozumieniapojęcia:jakonwzorzec”(nokaz”–wtłumaczeniuAmsterdamskiego)ijako
nmatrycadyscyplinarna”.
53J.Platt,AHistoryofSociologicalResearchMethodsł,dz.cyt.,s.248–249.
54M.Masterman,Thenatureofaparadigm,dz.cyt.,s.76–77.
55Wsocjologiipowszechnieużywasiępojęciaparadygmatuwjeszczeszerszymznaczeniuniż
matrycadyscyplinarna.Paradygmatemsąwtymsensieprzesłankiontologiczneiepistemologiczne,
czyliwyższejednostkisensuniżpojęciaczyteorie.ZaMastermanmożnamówićwtymkontekście
onmetaparadygmatach”lubnparadygmatachmetafizycznych”.NaprzykładGeorgeRitzerwSociology.
AMultipleParadigmScience,AllynandBacon,Boston1975,mówiłotrzechgłównychparadygmatach:
faktówspołecznych,społecznychdefinicjisytuacjiibehawioralnym,aRobertFriedrichswASociology
ofSociology,TheFreePress,NewYork1970,oparadygmatachkapłańskichiprorockich.Jakpodkreślają
EckbergiHillwTheparadigmconceptandsociologył,dz.cyt.,s.928–929,użycietozrywazpoję-
ciemwspólnotynaukowej,którabyładlaKuhnadefinicyjnezwiązanazpojęciemparadygmatu.Inne
użycianiżKuhnowskieteżmogąbyćuzasadnione,wtejpracyidęjednakzaintuicjąautoraStruktury
rewolucjinaukowych.
30
