Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.KRYZYSCZYZMIANA_OKŁOPOTACHZOPISEMWSPÓŁCZESNEJRZECZYWISTOŚCISPOŁECZNEJ
zachowańjednostkowych.Ichoddziaływaniejestzapośredniczaneprzezdwie
podstawowewłasnościdanegospołeczeństwa:zakresopcji[options]czyteż
możliwościwyborualternatywnychtokówdziałania,zawartywkształciestruk-
turyspołecznejorazspecyficznyrodzajwięzów[ligatures],jakiełącząjed-
nostkęztakimigrupami,któresądlaniejważne,gdyżnadająznaczeniemiej-
scu,jakiezajmujeonawspołeczeństwie,iwobecktórychczujesięzobowią-
zanazachowaćlojalność7.Obateelementy,opcjeiwięzy,mogąsięzmieniać
niezależnieodsiebieitym,cotworzyszanse,poprzezktórewyznaczanejest
życieludzi,jestichspecyficznakombinacjawdanymmomencie(s.30).
Podczasgdywięzyumocowująpozycjespołeczneiludzi,którzyjepia-
stują,wprzestrzenispołecznej,opcjetworzą_wzasadzienieograniczony_
arsenałodmianwzachowaniu.Więzysądane,opcjesąposzukiwane(s.75).
Społeczeństwatradycyjne,piszeDahrendorf,podpewnymiwzględamibyły
całepowiązaniami,przybrakuwyboru.Natomiastwewspółczesnychspołe-
czeństwach,()redukcja,awostatecznymefekcie,destrukcjawięzówdo
pewnegopunktutowarzyszyła,abyćmożenawetbyłaodpowiedzialnazazwięk-
szeniewyborów;leczpocząwszyodtegopunktuwyboryzaczynajątracićswe
znaczenie,ponieważdokonująsięwspołecznejpróżni,czymożelepiej,spo-
łecznejpustyni,naktórejżadneznanekoordynatynieczyniąpewnychkierun-
ków[wyboru]bardziejpożądanymiodinnych(s.31_32).
Następstwemzwiększeniazakresuwyborówopcjikosztemrozpaduwię-
zówsą,zdaniemDahrendorfa,obserwowanewspółcześnieprzemianyspołe-
czeństwa.Narastałyonestopniowo,gdyżredukcjapowiązańrozpoczęłasię
poprzezpowiększenieznaczeniaosiąganych[achieved]pozycjispołecznych,
leczwkońcuobróciłasięprzeciwkowszystkimprzypisanym[ascribed]pozy-
cjomspołecznym,niezależnieodichpodstaw.Dlaniektórych,byciechrześci-
janinemzaczynaoznaczaćnieposiadanieżadnejwyróżniającejsięwiary;wy-
zwoleniekobietzaczynaoznaczać,żeniepowinnobyćżadnychspołecznych
różnicmiędzymężczyznamiikobietami;greypanthersżądajązniesieniasta-
rości,podczasgdywyzwolicieledziecidomagająsięzniesieniadzieciństwa.
()Zniszczeniewięzówwznaczącychodłamachniektórychspołeczeństw
zaczęłoprowadzićdoredukcjizłożoności,cozkoleipociągazasobązmniej-
szenieszansżyciowych:znikająsamemożliwościdokonywaniawyborów,które
nowoczesnespołeczeństwozamierzałooferowaćwszystkim8(s.36).
Pojęciem,któresyntetyzujewszystkietezmiany,jestdlaDahrendorfapo-
jęcieanomii.JednakżewprzeciwieństwiedoMertona,któryŹródełanomii
7Grupątakąmożebyćspołecznośćlokalna,grupazawodowa,ojczyzna,przodkowieetc.
MimożeDahrendorfniemówitegowprost,zkontekstuwynika,żechodziogrupy,zktórymi
jednostkasilniesięidentyfikuje,przejmującodnichnormyiwartości.
8Zniesieniewszelkichróżnicwynikającychzespołecznychprzynależnościoznaczałoby,
20
żejednostkastajesięczysta,nieokreślonaprzezżadnekoordynatyswojejspołecznejtożsa-
