Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Instytucjonalizacjaprzemocyjakoprzyczynapowstaniapaństwarzymskiego
47
J.Bintlif,nawiązującdowynikówbadańE.KirstenaiE.Ruschenbuscha50,
kontynuatorówtradycjiniemieckiejszkołygeografiihistorycznej,przeko-
nującoargumentował,żetypowapolis(Normalpolis)byławrzeczywisto-
ściwsią,dużąwsią,opowierzchnimaksymalnie100km2,zprzeciętną
liczbą1600mieszkańców51,wtym134(sic!)-200pełnoprawnychobywate-
li.Brytyjskiarcheolognajwiększepaństwagreckie,takiejakAteny,Teby,
Syrakuzy,zaliczyłdokategoriiAbnormalpolis52.WświetleustaleńBintlif-
fanależyprzyznaćracjęraczejF.KolbowiiI.Morrisowi,twierdzącym,że
powstaniepolispoprzedzałoprocesurbanizacji53,niżM.Hansenowi.Mor-
rislapidarnieijednoznaczniezdefiniowałswojestanowisko:fltheriseofthe
polisandtheriseofthecitywereanythingbutsynonymous”54.
Polisbyłaunikatowąformąpaństwa55.Niewielkiobszariistnie-
niemiejskiegocentrumcharakteryzowaływiększość,jakkolwieknigdy
wszystkie,poleisokresuklasycznegoihellenistycznego.Każdanatomiast
polis–odokresuarchaicznegopoczasyrzymskie–była,bezżadnychwy-
jątków,politycznąireligijnąwspólnotąobywateli.Takpojmowanąpolis
powszechnieuważanoinadaluważasięzaoryginalnyflprodukt”cywili-
zacjihelleńskiej56,jakkolwiekniektórzybadaczeniewykluczająinspiracji
50Kirsten1956;Ruschenbusch1985.
51Bintlif1999,45–51.M.Hansen(2000c,156)kwalifikujejakomałepoleismające1000-
2000mieszkańców,twierdzącjednocześnie,żetylkownielicznychmiastachliczbamiesz-
kańcówprzekraczała5000.Duńskibadaczniepróbujeoszacowaćprzeciętnegozaludnie-
niatypowejpolis.
52Bintlif1999,53–55.
53Kolb1984,72;Morris1991,26,40;cf.vanderVliet2011,123.Morristwierdził
nawet,żenarodzinypolis(drugapołowaVIIIw.)wyprzedzałopowstaniemiastodwastu-
lecia(koniecVIw.);zkoleiniemieckibadacznieokreśliłdystansuczasowegooddziela-
jącegoobaprocesy.StanowiskoMorrisajestzbytjednostronne,coułatwiłoHansenowi
polemikęznim.Duńskihistorykmiałrację,twierdząc,żeprzynajmniejniektóremiejsco-
wościwświeciegreckimbyłymiastamiprzedVIw.–Hansen2000c.Wymienioneprzez
Hansenaprzykładydowodzązcałąpewnościązróżnicowanegotempaprocesówurbani-
zacyjnychwświeciegreckim,wżadnymjednakwypadkuniemożnaichtraktowaćjako
rozstrzygającegoargumentunarzeczzasadnościjegotezyoistnieniumiejskiegocentrum
wkażdejpolis.
54Morris1991,40.
55VanderVliet(2011,124–125)słuszniepodkreślaograniczonąprzydatnośćantro-
pologicznychmodeliwczesnegopaństwadostudiowaniagreckiejpolis.ZkoleiAmpolo
(1988,162–163)iCornell(1995,101–102)zakwestionowalisłynnymodelfltheUrbanRevo-
lution”V.G.Childe’a(1950),któryuznalizanieprzystającydoświatagrecko-rzymskiego.
56TegofaktuniezmieniaopublikowaniekilkalattemuprzezK.Vlassopoulosakon-
trowersyjnejksiążkiUnthinkingtheGreekPolis.AncientGreekHistorybeyondEurocentrism
(Vlassopoulos2007).Deklarowanąprzezautoraintencjąbyłoodnowieniebadańnadgrec-
kąpolis.Ostatecznymrezultatemjegowysiłkówjestswoistymanifestpolitycznejpopraw-
ności.Vlassopoulosnawetniepróbowałmaskowaćswoichzamiarów.Zdradzajesam
tytułksiążkiiwjeszczewiększymstopniudedykacja:flTothelibertyofopressedpeoples”.
