Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
48
AndrzejŁoś
zewnętrznych,wtymzItaliityrreńskiej57.Dośćoczywistajestzatemkon-
statacja,żeniekażdapolisbyłamiastem-państwemi,odwrotnie,niekaż-
demiasto-państwopołożonewstrefieoddziaływaniakulturyhelleńskiej
byłopolis,czegoilustracjąmogąbyćmiasta-państwaetruskiewewcze-
snejfazieichrozwoju58.Cowięcej,naterenieśrodkowejipołudniowej
Italiipowstawałypaństwaoustrojunon-polis,któreniemiałymiejskie-
gocentrumi,jakzauważyłG.Bradley,niebyłotobynajmniejzjawisko
rzadkie59.
Wrozważaniachopoczątkachrzymskiejpaństwowościniemożnanie
odnieśćsiędoproblemujejformy.Zasadniczepytaniebrzmi:czyRzym
wokresiepoprzedzającymrządyTarquiniibyłpolis,miastem-państwem
niemającymcechpolisczyteżmożepaństwembezcentrummiejskie-
gozprawdziwegozdarzeniaoinnejniżpolisformieustrojowej?Pytanie
maoczywiściesensjedyniewwypadkuuznaniahistorycznościprzynaj-
mniejniektórychwładcówlatyńsko-sabińskich.Zdecydowanawiększość
badaczyzajmującychsięprimordiaUrbisdoniedawnaakceptowałapo-
glądC.AmpoloiT.Cornella,żewdrugiejpołowieVIIw.Rzymbyłjuż
polisposiadającąmiejskiecentrum60.NowewykopaliskawcentrumRzy-
muiwTarquiniiskłoniłyczęśćbadaczy,główniewłoskich,doprzesunię-
ciaurbanmoment”domniejwięcejpołowyVIIIw.61
OileCh.Smith,odwołującsiędokrytycznejocenyzestronyP.Hor-
denaiN.Purcellasamejkoncepcjiurbanizacji,akcentowałbraksatysfak-
cjonującejdefinicjimiasta62,otyleCarandinitegorodzajuwątpliwościami
wogóleniezajmowałsię.WedługniegowVIIIw.Rzymbyłniewątpli-
TrudnobyłobyniezgodzićsięzopiniąjednejzrecenzentekUnthinkingtheGreekPolis”
(A.Kühr,BMCR2009.01.16),żewtymwypadkumożnabymówićopolitycznejhistorio-
grafii,gdybytobyłahistoriografia.Treściąksiążkijestkrytykadotychczasowychujęćpro-
blematykipolis,rzekomobędącychmanifestacjąeuropocentryzmu,orazwyobrażeniajej
autoraowłaściwympodejściudotematu.Niewydajesię,abybyłatopozycja,którazna-
czącowpłynienakierunekbadańnadpolis.
57Zob.niżej.
58Zob.niżej.
59Bradley2000,120–122,124.
60Zob.wyżej.
61Zob.wyżej(Rzym)orazBonghiJovino2010(Tarquinia).VIIIw.jakourbanmo-
mentwprzypadkuRzymuiniektórychmiast-państwetruskichakceptująm.in.Fulmi-
nante,Stoddart2010iRiva2010,5–6.FulminanteiStoddart(id.,11)flpopisalisię”zresztą
swoistąekwilibrystykąwerbalną,najpierwzadającpytanie:la‘data!dinascitadellacitàin
Italiamediotirrenica:VIII,VIIoVIsecoloa.C.?”;anastępnieudzielającnanienastępującej
odpowiedzi:lamaggioranzadeglistudiosisembraritenerelacitàformataecompiutanellasua
monumentalitàurbananelcorsodelVIIeVIsecoloa.C.,maammeteprecocie/oincipientimani-
festazionidiurbanizzazioneincasicomequellidiRomaodiTarquinia,dovescavidiestensione
hannorivelatoimportantimonumenti,indicantil!esistenzadiunpoterecentralizzato”.
62Smith2005,108;Horden,Purcell2000,89–122.