Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NapoczątkuXIXwiekuwyłoniłasięchemiajakowiodącanaukatamtegookresu.
Przezdługiczaskojarzonochemięzalchemikamiiznachorami,alepodkoniecXVIII
inapoczątkuXIXwiekuzdumiewającaseriaodkryćpozwoliłatejnaucestaćsię–
zezbiorowiskafaktówiwynikóweksperymentalnych–zaczątkiemspójnejdziedziny
naukowej.Chemicyzaczęliposzukiwaćgłębszejprawdy,pozwalającejpowiązaćzesobą
wszystkieznaneimfakty.PewnychwskazówekdostarczyłimNewton,któryzestawił
ruchyplanetzprostąobserwacjąspadaniajabłkanaziemię,stwierdzając,żewszystko
łączygrawitacja.Czyistniejąjakieśzasady,którewiązałybyzesobąrozmaitereakcje
chemiczneiwłaściwościzwiązkóworazpierwiastków?
Jakoprzyczynęspalaniazaproponowanoflogiston,tajemnicząciecz,która
wmniejszejlubwiększejmierzemiałaznajdowaćsięwewszystkichsubstancjach.
WybitnyfrancuskichemikAntoineLavoisier,któregopostaćpojawisięjeszcze
wdalszychrozdziałach,uważał,żeobecnośćtlenunadajezwiązkomwłaściwości
kwasowe.Rosnącewymaganiawzakresieścisłościirzetelnościbadańwymusiły
coprawdaodrzucenietychteorii,aleitakówczesnebadaniachemiczneposuwałysię
naprzód.Zaczętobudowaćtablicepowinowactwchemicznych,któreujawniły
podobieństwawystępującemiędzyróżnymipierwiastkami,atakżeichzgrupowania.
LavoisierwrazzPierre-SimonemLaplacem(nazywanymfrancuskimNewtonem)
opracowalinowysystemnazewnictwachemicznego,któryustanowiłporządek
iwykazałpowiązaniatam,gdziewcześniejwidzianotylkochaosiizolowanefakty.
Wmiaręjakdokonywanonowychodkryć,rosłailośćobiektów–krain,roślin,ludów,
pierwiastków,technikwytwórczychimetodnaukowych–którewymagałynowych
nazw.Nazywanienabrałozatemwielkiegoznaczenia.Naprzykładwymyślonąprzez
Lavoisieranazwętlenuoxygen(oznaczającą„twórcakwasu”)możnaodczytaćjako
streszczeniejegoteoriinatemattegopierwiastkaijegopowiązańzinnymisubstancjami.
Zasadniczonaukowcyzajmującysiębadaniamiwnowych,dopierocowyłaniającychsię
dziedzinachwiedzydefiniowalisiępoprzezodniesieniedospecyfikiswojejpracy.
BenjaminFrankliniJosephPriestleymówili,żesąelektrykami,natomiastHumphreya
Davy’egoiAntoine’aLavoisieraidentyfikowanojakochemików.Tożsamościtebyły
jednakpłynne.WXVIIIwiekuFranklinmógłbyćjednocześniemężemstanu,
drukarzemifilozofemnaturalnym.Priestleybyłznanyrównieżzeswoichpism
dotyczącychtematykipolitycznej,religijnejiwychowawczej.
Żadenjednakztychludzi–takżeVictorFrankensteinzpowieściMaryShelley–nie
nazwałbysię„naukowcem”.Choćwydajesiętodziwne,słowotojeszczewtedynie
istniało.Dopierow1833roku,podczasposiedzeniaBrytyjskiegoTowarzystwa
Naukowego,WilliamWhewellniejakodlażartustwierdził,żeskoroosobyzajmującesię
działalnościąartystycznąnazywasięartystami,toosobyoddającesiępracynaukowej
możnabynazywaćnaukowcami.Leczpotrzebabyłojeszczekilkulat,bysłowo
toweszłodopowszechnegoużytku[4].
Wowymczasiechemicywbardzoszybkimtempieidentyfikowali,izolowali
inazywalinowepierwiastki,przyczymnawetpojęciepierwiastekwymagałonowej
definicji.Zwyczajnesubstancje,takiejakwoda,zupełniezmieniłyswojątożsamość–
wykazano,żejestonazwiązkiemwodoruitlenu,aniepierwiastkiem,jakuważano
