Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.HistoriabadańnadmuzykąwPolsceinaziemiachpolskich(teoria,historia,etnografia)
SebastianzFelsztynauznanyzostałprzezAdolfaChybińskiegozateorety-
ka„samoistnego”,dokonującegotakżewłasnychspostrzeżeń(aniejedynie
streszczającegotraktatyzachodnioeuropejskie)146.Zkoleirozważanianate-
matstronywyrazowejmuzykiorazjejrolietycznejiwychowawczejznajdu-
jąsięprzeważniewpismachniemuzycznych,m.in.AndrzejaGostyńskiego
iSebastianaPetrycegozPilzna–profesorówAkademiiKrakowskiej–atakże
MikołajaRejaorazPiotraSkargi147.
WXVIIwodnotowaćmożnamniejszeniżwstuleciupoprzednimzainte-
resowanieteoriąmuzyki148.Wyjątkowoistotnywkładwrozwójtejdziedziny
wniósłwówczasdziałającynadworzeWazówMarcoScacchi(zm.1662),który
stworzyłklasyfikacjęgatunkówmuzycznych,należącądonajwiększychosiąg-
nięćeuropejskiejmyśliteoretycznomuzycznejpierwszejpołowyXVIIw.149
Wstuleciutympowstawałytakżepraceocharakterzepedagogicznym,autor-
stwazwiązanychzAkademiąKrakowską:SzymonaStarowolskiego150,Jana
AleksandraGorczyna151,JanaBrożka(Brosciusa)152.Brożek,przekonany,
żeuniwersyteckanaukaomuzycemabezpośredniwpływnapoziompraktyki
muzycznej(zwłaszczawkościołach),wswoichpracachorazdziałaniachstarał
146A.Chybiński,Teoriamenzuralna[Teoryamensuralna]wpolskiejliteraturzemuzycznej
pierwszejpołowyXVI-gowieku,Kraków1911,[odbitka]s.25.
147K.Morawska,op.cit.,s.117,125.
148BarbaraPrzybyszewska-Jarmińskapiszewręczoupadkuhistoriimyśliteoretyczno-
-muzycznejwporównaniuzestuleciempoprzednim.B.Przybyszewska-Jarmińska,Barok,cz.1:
1595–1696,Warszawa2006,s.488.
149Scacchiwswejklasyfikacjigatunkówmuzycznych(opublikowanejwWenecjiw1643r.
jakoCribrummusicum)wydzielił3style:kościelny,kameralnyiteatralny,dzielącjenastępnie
zewzględunauprawianegatunki.Dostylukościelnegonależały:1.utworyna4–8głosów
acapella,2.utworypolichóralnezorganami,3.utworywokalno-instrumantalne(inconcer-
to),4.motetywnowymstylu–łączącymzdobyczepraktykirenesansuibaroku(stilemisto).
Dostylukameralnego:madrygałyacapella,madrygałyzcontinuo,kompozycjenagłosiin-
strumenty.Dostyluteatralnego:recytatywy.Dlahistoriiteoriimuzykiważnymfaktemjest,
żepoglądyScacchiegocieszyłysięzainteresowaniemjeszczewXVIIIw.,takżepozagranicami
Rzeczypospolitej,bowiemnajegowłaśniesystemieopieralisiędwajwybitniniemieckojęzyczni
teoretycymuzyki–JohannJosephFux(GradusadParnassum,Wien1725)iJohannMattheson
(DervollkommeneCapellmeister,Hamburg1739).Zob.B.Przybyszewska-Jarmińska,op.cit.,
s.488–489.
150MusicesPracticeErotemata.InusumstudiosaeIuventutisbreviteretaccuratecollecta,
Kraków1650.Starowolskiwyłożyłwniejzasadymuzykiwformiepytańiodpowiedzi(np.Czym
jestmuzyka?).Zob.Z.Jachimecki,Muzykologiaipiśmiennictwomuzyczne,s.9–11.
151TabulaturamuzykialboZaprawamuzykalna...(Kraków1647),zadedykowanaSzymono-
wiStarowolskiemu,aprzeznaczonadonaukiśpiewu,grynaskrzypcachiklawikordzie.Jestto
najstarszyznanydziśpolskojęzycznypodręcznikzasadmuzyk.B.Przybyszewska-Jarmińska,op.cit.,
s.492.
152Utrwalonezostałyjedyniewrękopisach,wrazznotatkamidotyczącymim.in.matema-
tycznychpodstawmuzyki.M.Pamuła,BrożekJan[w:]EMPWM,t.1,s.430–431;Z.Jachimecki,
Muzykologiaipiśmiennictwomuzyczne,s.13.
41
