Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
-ekonomicznychwczasietransformacji–przyjął,iżprocesosiąganiastatusu
wokresietransformacjiustrojowejprzebieganadwóchpłaszczyznach.Pierw-
szatosocjalizacjarodzinna(socjalizacyjnywpływzasobówmentalnych:kształ-
towanieipodtrzymywanieaspiracji,motywacjiiinnychsprzyjającychosiągnię-
ciomcechosobowościowychjednostkiorazpoczuciewsparciazestronyrodzi-
ny),drugatoinstytucjonalnaalokacja,któramożestanowićautonomiczneźró-
dłonierównościspołecznych,niezależnychodcechindywidualnychjakoefektu
udanejsocjalizacjirodzinnej.Wsytuacji,gdyinstytucjonalneramyprocesu
osiągnięćspołeczno-ekonomicznychulegająradykalnejzmianie–rozchwianiu
bądźzałamaniu–rodzinnezasobymentalne–„wyposażenie”psychologiczne
–nabierająwtymprocesieautonomicznegoizasadniczegoznaczenia(tamże,
s.85).
Wkontekściepowyższychrozważańnatematbezrobocianależywspomnieć
oekonomicznejkoncepcjistresuA.Bieli(1999).Przyjmujeonzałożenie,iż
kategorięstresumożnawykorzystaćdoanalizysytuacjizarównotransformacji
ustrojowejwPolsceiwinnychkrajachEuropyŚrodkowejorazWschodniej,jak
iosób,którenaglestałysiębezrobotnewwynikurestrukturyzacjiprzedsiębior-
stwa(stresbezrobociastrukturalnego)bądźpoukończeniuszkołynieznalazły
zatrudnienia(stresbezrobociaabsolwenta).A.Bielaupatrujesytuacjęstreso-
wątakżewwarunkach,gdziepracującyzawodoworodziceniesąwstanieza-
bezpieczyćmaterialnierodzinynaskutekniewystarczającychzarobków(stres
ekonomicznyrodziny).Dostresuekonomicznegoautorzaliczaponadtostres
prywatyzacyjny,restrukturyzacyjny,gospodarczy,stresmarketingowy,rynku
kapitałowegoorazstresinwestycyjny.Wyszczególnionepowyżejźródłastresu,
występującewokresietransformacjimakrosystemowej,A.Bielaokreśla„stre-
semtransformacyjnym”.Jeślichodzioczynnikiminimalizującerozmiarstresu
prywatyzacyjnego,autorwymienianastępującezmienne:czynnikizwiązaneze
„strukturąja”jednostkiprzeżywającejsytuacjęstresuprywatyzacyjnegoprzed-
siębiorstwa(np.pełnionarolazawodowa,poczuciegodnościosobistej),kom-
petencjewzakresieradzeniasobiewsytuacjistresuprywatyzacyjnego(np.wie-
dzamerytoryczna:prawna,ekonomiczna,społeczna)orazwsparciespołeczne
zestronyzwierzchników,współpracowników.
Dlaniektórychteoretyków(por.Sztumski1992a;Urban1993)bezrobocie
jestjednymzelementówwystępującegonacałymświeciezjawiskamarginali-
zacjiżyciaspołecznego.Zdecydowanienajbardziejwidocznymidotkliwymwy-
miarempowyższegozjawiskajestwymiarekonomiczny–niskiedochodyoraz
ubóstwo.
Czynnikamiwpływającyminaprzestępczośćmłodzieżymogąbyćtakże
chaosnormatywnyorazosłabienieoddziaływaniarodziny,czemutowarzyszy
chaotycznasocjalizacjamłodzieży(por.Machel,Skupieńska-Mówińska1998;
por.teżS.Kawula1996),postępującadysfunkcjonalnośćuznanychwcześniej
instytucjispołecznychorazpropagowaniewartości,takichjakprzedsiębior-
czość,sukcesmaterialny,lansowanieprzezmassmediahedonistyczno-kon-
