Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
StananomiiiteoriaśrodkówcelówR.Mertona
DamianDrabik
OdpoczątkuwybuchupandemiiCOVID-19zaobserwowaćmożemydziałania
władzy,któratłumaczącswojedecyzjechęciązapewnieniabezpieczeństwaobywa-
telom,podejmujekrokiwysocekontrowersyjne,częstonieprzemyślaneinaruszające
podstawoweprawaobywateliwsposóbniezgodnyzKonstytucjąRP15.Ograniczenia
nakładanenaobywateli,któretozakazywałynp.przemieszczaniasię,prowadzenia
działalnościgospodarczychpodgroźbąkary,bądźnakazywałypodejmowaniapew-
nychdziałań,jaknp.zasłanianiaustinosawniektórychsytuacjach,powodowały
frustracjęinapięciaspołecznespowodowanebezprawnościąwprowadzanychre-
strykcji16.Tegotypustan,utrzymującysięprzezdługiczas,możedoprowadzićdo
pojawieniasiętzw.stanuanomii,którybardzoczęstoprzywoływanyjestpodczas
analizysocjologicznychteoriikryminologicznych(zachowańdewiacyjnych).Poraz
pierwszyterminanomiaużytyzostałprzezfrancuskiegosocjologaE.Durkheima17.
Jakoanomięrozumiećmożnastan,wktórymnormyprzestająbyćistotnedlaczło-
wiekaiprzestająpełnićfunkcjeregulacyjnedlajegozachowań.Oilewnormalnych
warunkachnormystanowiąniejakodrogowskazdlapoczynańjednostki,takwstanie
anomiiprzestająnimbyć,lecznieprzezichbrak,aleprzezbrakmotywacyjnejsiły
ichdziałania18.I.Pospiszyl,omawiajączjawiskoanomiistwierdza,żemożnajero-
zumiećnatrzysposoby:
jakosytuację,wktórejludzieprzestająsięprzejmowaćobowiązującyminormami
inormyteprzestająpełnićrolęregulatorówzachowanialudziwspołeczeństwie,
jakowymiarpsychicznegofunkcjonowaniajednostki,kiedynormyniestymulują
inieorganizująosobistychdoświadczeńspołecznychczłowieka,
jakosytuację,wktórejnormyiwartościtworzątakdużądysharmonię,żeprze-
stająregulowaćrealizacjęludzkichpotrzeb19.
OilepojęcieanomiizostałoużyteporazpierwszyprzezDurkheima,takdzi-
siajczęściejteoriaanomiikojarzonajestzamerykańskimsocjologiemR.Mertonem.
TeoriaanomiiMertona(nazywanarównieżteoriąnapięcia,teoriąnapięciamotywa-
cyjnegoczyteoriąśrodków-celów)odnosisiędokierunkustrukturalnego,wktó-
rymźródełzachowańniezgodnychzogólnieprzyjętyminormamiposzukujesię
wstrukturzespołecznej20.Autorten,zaswojejteoriiuznałdwapojęcia-struktu-
społecznąorazstrukturękulturową.StrukturąspołecznąMertonnazywapewien
zespółzależnościwystępującychwspołeczeństwie,którydotyczywróżnysposób
15
WyrokSNzdnia16marca2021r.,sygn.IIKK64/21,opublikowano:bazaorzeczeńSąduNajwyższego.
WyrokSNzdnia16marca2021r.,sygn.IIKK74/21,opublikowano:LEXnr3147820.WyrokSNzdnia16
marca2021r.,sygn.IIKK97/21,opublikowano:BazaorzeczeńSąduNajwyższego.
16
WyrokWSAwOpoluzdnia27października2020r.,sygn.IISA/Op219/20,opublikowano:LEXnr
3093916.WyrokWSAwWarszawiezdnia26listopada2020r.,sygn.VIIISA/Wa491/20,opublikowano:
LEXnr3103904.
17
I.Pospiszyl,Patologiespołeczne,Warszawa2012,s.27.
18
19
20
Ibidem,s.28.
Ibidem,s.30.
E.W.Pływaczewski,S.Redo,E.M.Guzik-Makaruk,K.Laskowska,W.Filipkowski,E.Galińska,E.
Jurgielewicz-Delegacz,M.Perkowska,Kryminologia.Staniperspektywyrozwoju,Warszawa2019,s.262.