Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁIPRZESTĘPSTWOCZYNNEJNAPAŚCIWASPEKCIEHISTORYCZNYM
15
zaliczanonawetdocrimenleasemaiestatis.Najcięższymprzestępstwembyła
zdradamiasta,którapodlegałakarzełamaniakołem.Miasta,chcączapewnić
spokójiporządekwwykonywaniuobowiązkówprzezurzędnikówmiejskich,
karałynawetśmierciączynnelubsłownesprzeciwywobecurzędnikówmiejskich
wykonującychswojeczynnościsłużbowe.Dlaprzykładumożnatuwskazaćupro-
wadzeniestrażnikamiejskiego17,któreuznawanebyłozaprzestępstwoprzeciwko
władzommiejskim18.
Nieposłuszeństwowobecwłaścicieladóbrwiejskichorazjegourzędnikównor-
mowałoprawowiejskie,główniewwilkierzachwiejskich.Normywnichzawarte
przybierałypostaćpostanowieńzakazującychzamachównapanówiichurzędni-
ków.Zakazymiałynaceluochronępanaijegourzędnikówprzedczynamiskie-
rowanymiprzeciwkoichżyciu,zdrowiuiczci.Należyjednakdodać,żesurowość
normzawartychwźródłachniejednokrotniełagodziłapraktykasądowa,gdyż
nawetczynnanapaśćkaranabyłazazwyczajchłostą,więzieniemczygrzywną19.
Nadmiernierozszerzonegranicecrimenlaesaemaiestatisuległywdobie
nsprawiedliwychirozumnychpraw”polskiegooświeceniaznacznymzmianom.
Pojawiającesiępróbykodyfikacjipolskiegoprawakarnego20zmierzałydoupo-
rządkowanianormwoparciuonowoczesneidee.Deklarowaniazasadanullum
crimensinelegeznalazłaswojemiejscewopracowywanejkodyfikacjinazwanej
KodeksemStanisławaAugusta21.Byłytom.in.początkinormatywnegowyod-
rębnieniazprzestępstwpublicznychinnychkategoriiczynówskładającychsię
wcześniejnaprzestępstwaobrazymajestatu.Wskazanypodziałniedoczekałsię
jednakustawowegouregulowanianagrunciepolskiegoprawakarnego.Pracenad
kodyfikacjąprzerwałaTargowica.Nawetpierwszanaziemiachpolskichkody-
fikacjakarna-KodekskarnyKrólestwaPolskiegoz1818roku22-nieuwzględ-
niaływskazanegopodziału.Swoistypodziałprzestępstwgodzącychwewładzę
publicznąmiałmiejscewustawodawstwiepaństwzaborczych,którychregulacje
17W.Maisel,PoznańskieprawokarnedokońcaXVIwieku,Poznań1963,s.197.Autortenstwierdzał,
żenuprowadzeniestrażnikamiejskiegopodczaspełnieniaprzezniegosłużbyprzyBramieWielkiej
dokonaneprzezmieszkańcówsąsiadującegoprzezWartęzPoznaniem-Chwaliszewa,wmomen-
ciegdytenbiłsięnakordynamościezczeladnikiemkrawieckim,usiłującympodstępniedostaćsię
domiasta,byłoprzestępstwemprzeciwkowładzommiejskim”
.
18Źródłaprawakarnego…,op.cit.,s.55-56.
19R.Łaszewski,WiejskieprawokarnewPolsceXVIIiXVIIIwieku,WydawnictwoUMK,Toruń1988,
s.101-119.
20PierwsząpróbękodyfikacjipolskiegoprawakarnegopodjąłA.Zamoyski,którywdrugiejpołowie
XVIIIwiekuprzygotowałzbiórprawnazwanychpóźniejKodeksemZamoyskiego,za:S.Przyjemski,
HistoriakodyfikacjiprawakarnegowPolsce,nWojskowyPrzeglądPrawniczy”1988,nr1,s.37.
21Ibidem,s.37.
22S.Śliwowski,KodekskarzącyKrólestwaPolskiego(1818):historiajegopowstaniaipróbakrytycz-
nejanalizy,WydawnictwoPrawnicze,Warszawa1958,s.23.
