Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
[…]„naszświat”jestmiejscemświętym,ponieważjestmiejscemnajbliższym
nieba,gdyżstądto,odnas–możnadotrzećdonieba;„naszświat”jestwięc„miejscem
wywyższonym”
37.
Wjęzykukosmologicznymtareligijnakoncepcjawyrażasięprzezprzeniesienie
owejuprzywilejowanejokolicy–jakąjest„naszaokolica”–naszczyt„góryko-
smicznej”
38.Wprzyjętymporządkuinterpretacyjnymdom–przestrzeńżycianaj-
bliższaczłowiekowi–jest(lubprzynajmniejbyćpowinna)przestrzeniąnacechowa-
nąpozytywnie.Nawetjakosymbolicznyobszaruświęconyjestwartościąsamą
wsobie,wartościąwyższegorzędu,zapewniabowiemłącznośćzeświatemtrans-
cendentnym.
CzywłaśnietakibyłdomWacławaPotockiego?Czyzapewniapoczuciebezpie-
czeństwa,stanowiazyl?Wypowiedziodomu,jakieznajdujemywwierszachpoety
sugerująodpowiedźpozytywną.Potockizauważyłteż,żewdomumogąsięzdarzyć
sytuacjeniemiłe,mogąpojawićsiękonflikty.WNatożpiątyraz(Moralia)pisał:
Swar,dym,deszcz,teojednejsylabietrzyrzeczy
Niemiłedomaczynią:komużonaskrzeczy,
Kominkurzy,dachkapie–wolałbynawozie
Podopończą,abożyćpodszopąwobozie
39.
Znajdziesięradainakapiącydach,inakurzącykomin,jedynymproblemem
wydajesiękłótliważona,gdyż„zeswarliwąniewiastąniktniedojdziesprawy”.
Motywkłótliwejżony,określanejczęstojako„zrzęda”,pojawiasięwielokrotnie–
choćbywZanosciągnąćabowodzić(Moralia).Wwierszunarrator,jednoznacznie
oceniając„złąniewiastę”,stwierdza:
Lepiejzelwemnapuszczyabomieszkaćzsmokiem.
Niepomnią,żewyjętemężomwrajubokiem;
Niegorszyodnichjaszczur,żmija,wąż,padalec.
Niżzłąpojąćniewiastę,lepiejgróbswójzalec
40.
Pamiętajmyjednak,żesątostereotypy,któreznajdujemyjużupoetówstarożyt-
nych,średniowiecznych,renesansowych.Topikawypowiedzijestzatemusankcjo-
nowanadługątradycjąliteracką.Tosamodotyczysytuacjiprzeciwnych.Określeń
gloryfikującychkobietymożemytakżedoszukiwaćsięwwierszachpoetówtworzą-
cychprzedPotockim.NaprzykładwzoremJanaKochanowskiego,mówiącowybie-
raniużonypoetabarokowypodkreślawaloryosobowościpartnerkinacałeżycie:
powinnabyćdobra,skromna,cnotliwa,uczciwa;oczywiścieniebędzieźle,kiedy
zaletomcharakterutowarzyszyćbędziepięknofizyczne.Zprawdziwymrozrzew-
nieniem–wwierszuŻonagozanoswodzi(Moralia),tematyczniezbliżonymdocy-
towanegowyżej,alezupełniecoinnegopodkreślającym–pisałpoeta:
———
———
—
37M.Eliade,Sacrum,mit,historia…,s.67.
38Tamże.
39Większośćcytatówprzytaczamwedługwydania:WacławPotocki,Dzieła,t.I-III,oprac.L.Ku-
kulski,Warszawa1987.Przydalszychcytatachztegowydaniapodanybędzienrtomucyfrą
rzymską,numerstrony–arabską.Wprzypadkucytowaniainnychedycjipodajepełnyopisbi-
bliograficzny.Tu:W.Potocki,Dzieła…,t.III,s.63-64.
40Tamże,s.107.
19
