Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Bógwdobrejnajprawdziwszedajeszczęścieżenie,
Gdyżwedleprzypowieścipolskiejtamężowę
Wdomupieści,wgościniekoronujegłowę
41.
WacławPotockipodobnemotywyczęstoukazywałwzróżnicowanychwarian-
tachsytuacyjnych,coniewątpliwiepodkreślaatutyjegowarsztatupoetyckiego.
Krytykowałludzkiezachowaniawdomu,szydziłznagannychpostawujawniają-
cychsięrównieżwtejprzestrzeni,nieznaczytojednak,żetraktujedomjakoich
źródło.Dombyłupoetyprzestrzeniądobraisymbolemdobra.
Potocki(takżeinnipoecidojrzałegobaroku)czerpałzgotowychwzorców,które
jedynieprzekształcałiprzystosowywał.Podstawowymźródłemwzorówbyładla
poetówbarokowych–wtympodczaszegokrakowskiego–poezjaJanazCzarnola-
su,apośredniojegomistrza,Horacego.WichwierszachpoeciXVIIwiekudostrze-
galimotywymyślowe,któreczęstoichętniewykorzystywali,dokonującwnich
oczywiścieświadomegowyboru.UHoracegoznajdujemywłaśniewizjędomujako
miejscaszczęśliwego,bezpiecznegoiwpełniakceptowanego:
Niebłyszczyustropuwdomu
moimkośćsłoniowaaniteżzłoto,
kolumnwafrowymmarmurze
ciosanychbelkizHymetosniegniotą,
nieposiadamskarbówjako
spadkuAttalinieprawywłaściciel,
szatmizpurpurylakońskiej
żonaklientanietkapracowicie
jednakprawość,dartworzenia
sprawia,żebogaczwdomumoimgości:
więcejodbogówniepragnę
aniodprzyjacielałaskawości
znaczniejszej,spokojniewiodę
żywotskromnywmałowiejskimSabinum
42.
DomopisanywprzytoczonymfragmenciePieśniXVIIIHoracegozaczniefunk-
cjonowaćwkulturzeiliteraturzeeuropejskiejnaprawachtoposu.MówiotymTere-
saMichałowska.Jejwnikliwe,wręczfinezyjnestudiumanalitycznedotyczącepo-
etykiprzestrzeniJanaKochanowskiego
43dowodziniezbicie,że:
Wizjadomuzdajesięwyrastaćbezpośrednioztradycjipoezjiantycznej:tamto
uformowałysiępodstawoweobrazy,powracającewnowożytnejpoezjieuropejskiej
ikształtującewyobraźniętwórcówrenesansowychoraznarzucającesposobypoetyc-
kiegoewokowaniaformprzestrzennych.Kochanowskikreślącswójobrazdomu–da-
leki[…]odspektakularnejwizjiplastycznej,zatosilnienacechowanyintelektualniei
emocjonalnie–obracałsięwkręgugotowychwzorówimitacyjnych,przekształca-
nychjedynieiprzystosowywanychdopotrzebwłasnejsztuki
44.
———
———
—
41Tamże.
42Horacy,PieśńXVIII.Księgidrugie,[w:]tegoż,Dzieła,tłum.S.Gołębiowski,Warszawa1986,
s.66.
43T.Michałowska,Kochanowskiegopoetykaprzestrzeni...,s.256-340.
44Tamże,s.311.
20
