Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
[…]gospodarskązrzędę
*
*
*
Przełomiwszy,uciekęiwkaretęwsiędę.
Itupić:końmiruszyćniewidzęsposobu,[…]
56.
–impulsywnośćwJedenmajęzyk,drugizęby(Moralia):
Boskorosięmuzowymgrubyżartniezdarzy,
Utarszyswąobrusem,dosięgniemutwarzy
57.
Posłużyliśmysiętujedyniewybranymiprzykładami(zogromnejliczbywierszy
łużeńskiegopoety),wktórychodnajdujemykrytykęwadszlacheckich.Fragmenty
tekstówsłużądozilustrowaniaproblemu.Krytycznestanowiskowobecrzeczywi-
stościispołecznościszlacheckiejXVIIwiekuPotockiprzejawiawcałymokresie
twórczości.Wszystko,cosiędziałowokół,byłoprzedmiotemjegociągłegozainte-
resowania.Krytykującwadyszlacheckie(alboraczejludzkie)nieograniczałsięje-
dyniedospołeczeństwaRzeczypospolitejszlacheckiej.Krytykowaneprzezniego
wadymającharakteruniwersalnyiujawniająsięwkażdejepocebezwzględuna
czasiprzestrzeń.Poetaposługiwałsiębardzostarątopikąusankcjonowanątradycją
literacką.
Upadkowiobyczajowościtowarzyszyupadeknormmoralnych.Wwierszach
podgórskiegoszlachcicawielerazypojawiająsięzdaniatypu:„Animikurwasio-
strą,anizłodziejbratem”,„choćbyupatrzonej,niemaszjakoodjechaćwdomukur-
wyżony”
58.Teostreopiniedotyczągłównierelacjimiędzymężemiżoną,jedno-
cześnieujawniająswoisteekstremum,jakiemożestaćsięudziałemkażdegoszlach-
cica,bynierzecczłowieka.Opinietegotypugłębokownikająwtemat,dotyczą
przecieżżyciarodzinnego,dlaktóregopojęciedomujestczęstosubstytutem.
Niezawszeiniewyłączniedotycząonejedynieukładumąż–żona.WSylorecie–
dzielenawiązującymprzezwewnątrztekstoweodwołaniaialuzjedotragediiFedra
–relacjetezostająrozszerzonenainnychczłonkówwspólnegodomostwa:Dauleta
–synatytułowegobohateraorazXifila–synaArsyny(żonySyloreta).Arsynapała-
jącachorymuczuciem,seksualnążądządoDauletagotowajestnawetpoświęcićży-
ciewłasnegodziecka,byuwieśćpasierba.NieszczęsnyDaulet,odkrywszypragnie-
niamacochy,zprzerażeniemwypowiadasłowa:
O,nadmięwszyscypasierbiszczęśliwszy,
Którychmacochyjadowitetruły
Alboplotkamiojcomobmierziwszy
Żałośniezdomupoświecierozsuły!
[…]Onieszczęsnydomie![…]
Umrze,jeśliwtymojcauwiadomię,
Albopókiżywdodomuniewroci:
Zjednymsięsynemsprośnąmyśląmaże,
Drugiegozabićwściekłamatkakaże
59.
———
———
—
56Tamże,s.293.
57Tamże,s.229.
58Tamże,s.241.
59Tamże,t.I,s.167.
24
