Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Przewlekłystreszwiązanyzdializoterapią
międzypodmiotemaotoczeniem.Tointerakcyjnepodejściedozagadnienia
stresuoznaczakoncentracjęzarównonasytuacyjnych,jakiindywidualnych
uwarunkowaniachstresu,atakżenawzajemnychpowiązaniachmiędzytymi
obszarami.Podejścieobiektywistycznezostałozatemuzupełnionepodejściem
fenomenologicznym,wktórymprzedmiotemnaukowejanalizyjestsubiektywne
doświadczeniejednostki.Akcentowaniepodmiotowościczłowiekawsytuacji
stresuodnalez
·ćmożnawwielukoncepcjachteoretycznych(Antonovski,1979,
1995;Bandura,1977,1997;Hobfoll,1998/2006;Tomaszewski,1963,1975).
Podejścieinterakcyjneodwołujesiędoobuwymienionychwcześniejczynników
(zewnętrznychorazwewnętrznych),uwzględniatakżeczynnikpośredniczący
wpostaciocenysytuacjiprzezpodmiot.Zgodnieztymujęciemstresniejest
umiejscawianyaniwjednostce,aniwotoczeniu,leczdotyczyichwzajemnych
relacji(transakcji)ijestdefiniowanyjakozakłócenielubzapowiedz
·zakłócenia
równowagimiędzymożliwościamijednostkiawymaganiamiotoczenia(He-
szen-Niejodek,2000b).
Wpolskiejliteraturzepsychologicznejodnalez
·ćmożnakilkapropozycjiuję-
ciarelacyjnego.PierwsząznichjestkoncepcjaTadeuszaTomaszewskiego(1963,
1966).Posługujesięonpojęciemsytuacjitrudnej_terminuznawanyniegdyśza
synonimstresu.Sytuacjatrudnazostałaprzezniegozdefiniowanajakobrak
wzajemnegodostosowaniapotrzeb,warunkówiczynności.Abywpełniuzmysło-
wićsobieładunektreściowytejdefinicji,należałobyodwołaćsiędojejogólnego
kontekstu_teoriisytuacji,którejgłównymaspektemjesttraktowanieczłowieka
jakopodmiotusytuacji,kreatorainterpretacji.DInaczejmówiącsytuacjajest
zawszeczyjaśiniedasięokreślićbezpodaniajejpodmiotu.Jeśliwdanym
układzieuczestniczywięcejniżjedenczłowiek,toukładpowinienbyćrozpa-
trywanyzewzględunakażdązosób,wkażdymztychprzypadkówsytuacja
możebyćinnaD(Tomaszewski,1975,s.18).Widzimyzatem,iżocharakterze
sytuacjistanowijednostkawniąuwikłana,adokładnierzeczujmując,dokonana
przezniąinterpretacjaokoliczności,określanaprzezRichardaLazarusa(1980,
1993a,b)mianemocenypoznawczej.Adekwatniedoniejpodjętezostają
odpowiedniedziałanianazywaneprzezTomaszewskiego(1975)aktywnością
podstawową.Nienależytegoujęciautożsamiaćzeskrajnymsubiektywizmem,
polegającymnaidentyfikowaniusytuacjizjejpercepcją.Wręczprzeciwnie,autor
tejkoncepcjisytuacjęwidziznacznieszerzej.Zawieraonazarównoelementy
obiektywne,jakitreściprzypisaneimprzezjednostkę.Dopierouwzględnienie
obuzbiorówdanychgwarantujepełnezrozumieniesytuacji.
KoncepcjęstresuopracowałrównieżJanuszReykowski(1966).Jegozda-
niemstresniejestimmanentnącechąbodz
·ców.Mogąoneprzyjmowaćwartość
stresorówjedyniewrelacjidoDaktualnychdążeń,oczekiwańczłowiekaorazdo
jegostałychcech,takichjakpotrzeby,schematypoznawcze,cechyfizyczne,war-
tościD(s.210).Ustalenie,czydanyczynnikjeststresorem,wymagaznajomości
