Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TebrakistaralisięuzupełnićautorzypublikowanychprzezWydawnictwoNaukowe
PWNporównawczychsłownikówprzysłów,DobrosławaiAndrzejŚwierczyńscy.Wroku
1995ukazałsięSłownikprzysłówwsześciujęzykachzawierającyblisko800zwrotów
(710numerów),wtrzylatapóżniej,w1998roku-Słownikprzysłówwośmiujęzykach.
Obydwieedycjeopatrzonesąkomentarzamihistorycznymitakżewjęzykachobcych,
bibliografiąźródeł,odesłaniamidoNowejksięgiprzysłówpolskichorazindeksami.
Prezentowanyobecniezbiórprzysłówiwyrażeńprzysłowiowychwdwunastu
językach,przygotowanydwadzieściajedenlatpośmiercimegomęża,AndrzejaŚwier-
czyńskiego,współautoraedycjisześcio-iośmiojęzycznych,zawieraponad800zwrotów
polskich(710numerów)wukładziehasłowymzgodnymwłaśniezNowąksięgąprzysłów
iwyrażeńprzysłowiowychpolskichorazkolejnoodpowiednikiwjęzykach:A-angiel-
skim,Ć-czeskim,F-francuskim,H-hiszpańskim,L-litewskim,N-niemieckim,
R-rosyjskim,S-słowackim,U-ukraińskim,W-włoskimiŁ-łacińskim(niezawsze
udałosięznaleźćodpowiednikiwewszystkichjęzykach).Zwrotypolskieotrzymały
odsyłaczedoNowejksięgiprzysłówiwyrażeńprzysłowiowychpolskich(hasłooraznumer
podanesąwnawiasach[]),copozwoliCzytelnikowinasprawdzeniemiędzyinnymi
„wieku”przysłowia,tj.datyjegopierwszejpolskiejrejestracji,jegożywotności,czyliczę
-
stościwystępowania,naprzykładwutworachliterackich,jegowariantów,różnychzna-
czeń,kontekstówitp.Pozwoliteżnaustaleniegenezyprzysłowia,ponieważNowaksięga
przysłówiwyrażeńprzysłowiowychpolskichzamieszczaodesłaniadopracyJulianaKrzy-
żanowskiegoMądrejgłowie4,doBiblii,zbiorówprzysłówłacińskichitp.Dlategoteżprzy
poszczególnychprzysłowiachtegoopracowanianiepodawaliśmyźródeł,awięcprzy-
kładowoodnotowywaliśmy,żezwroty„Wszystkomaswójczas”(nr78),„Dobredrzewo
dobryowocrodzi”(nr110),„Krajmlekiemimiodempłynący”(nr294)wywodząsię
zBiblii,a„Byćalboniebyć,otojestpytanie”(nr35)pochodzizSzekspirowskiegoHam-
leta,bozainteresowanyCzytelnikznajdzieszerszeadnotacjepododpowiednimihasłami
wNowejksiędzeprzysłówiwyrażeńprzysłowiowychpolskich.Źródłaodpowiedników
obcojęzycznychwymienionowbibliografiiwdwugrupach:sąnimizbiorynarodowelub
dwujęzyczneorazzbiorywielojęzyczne.Wzoremdlaopracowaniabyły:słownikwłoskie-
goparemiografa,AugustoArthaberapt.Dizionariocomparatodiproverbiemodiprover-
biali(insetelingue),wydaniedrugiez1952roku,orazzbióropracowanyprzezJerzego
Gluskiegopt.AComparativeBookofEnglish,French,German,Italian,SpanishandRussian
ProverbswithaLatinAppendix(Amsterdam1971).Przygotowanodwanaścieindeksów
wyrazów,któreuznanozahasłowe,tj.takie,któremogąbyćpodstawądoumieszcze-
niazwrotuwinnymmiejscuukładualfabetycznegoiniesąwyrazamifakultatywnymi
(naprzykładzprzysłowia„Apetytrośniewmiaręjedzenia”doindeksuwzięto„apetyt”
i„jedzenie”,ponieważpozostałewyrazymogąbyćzastąpioneinnymibezzmianywarto-
ścisemantycznejzwrotu,naprzykład„apetytwzrasta…zwiększasię…wrazzjedzeniem”
itp.).Doindeksustaranosięwprowadzaćformywpierwszymprzypadkuiwpierwszej
osobieliczbypojedynczej,niekiedyjednakrezygnowanoztejzasady,zwłaszczawtedy,
gdywyrazhasłowywystępujetylkorazwliczbiemnogiejlubwformiepochodnej.
Mamnadzieję,żeniniejszy,12-języcznyzbiórprzysłów,podobniejakedycjesześcio-
iośmiojęzycznazkońcaubiegłegostulecia,okażesięprzydatnypolskimCzytelnikom,
atakżepozwolinaszerszewprowadzeniepolskiejparemiografiiw„obieg”europejski.
DobrosławaŚwierczyńska
4
JulianKrzyżanowski,Mądrejgłowiedośćdwiesłowie.Trzycenturieprzysłówpolskich,War-
szawa1958,częśćIIzpodtytułemDwienowecenturieprzysłówpolskich,PIW,Warszawa1960
iwydanianastępne.
