Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MariuszCzubaj:Podzikiejstronietekstu.Oantropologiiiliteraturze
lektury"(distancereadings)Morehiego10,którywtensposóbpolemicznie
nawiązywałdopostulatówamerykańskiejNowejKrytykiorazinnychorien-
tacjiskupionychwokółideiUimplozywnej"analizytekstu.
3.
Gdziezatemszukaćowychuzgodnieńmiędzyantropologiąiliteraturą?Wy-
dajesię,żedwiekwestiesątudecydujące.PierwsząnaświetliłIserwarty-
kule(napisanymwduchufenomenologiiRomanaIngardena)przedniemal
półwieczem.Czytamytam:ULeczcoskłanianieustannieczytelnikadood-
dawaniasięprzygodzietekstów?Odpowiedziećnatopytanieznaczyłoby
rozpocząćrozważaniaantropologiczne.Wkażdymrazienależałobyzareje-
strowaćzjawisko,żewidocznieistniejenieprzepartaskłonnośćdoobcowa-
niazpełnymipułapektekstami,doopuszczaniawłasnegobezpiecznegobytu
iwkraczaniawinnesposobymyśleniaizachowania,którewcaleniemuszą
byćbudującejnatury.Czytelnikmożeopuścićswójświat,przekroczyćjego
progi,przeżywaćkatastrofalnezmiany,nieponoszącżadnychkonsekwencji.
Tabezkonsekwencjonalnośćfikcyjnychtekstówumożliwiadostępdotych
sferautodoświadczeń,którewprzymusiecodziennegodziałaniasąniedo-
stępne.[ś]Jednocześnietekstyfikcjonalnezawierająpytaniaiproblemy,
którewynikajązprzymusówcodziennegodziałania.Tymsamymwobco-
waniuzkażdymtekstemdowiadujemysięczegośnietylkoonim,aletakże
onassamych"11.
Dopowiedzmyzatemto,odczegozaczęliśmy:opowieśćjestnietylko
porządkowaniemświata,lecztakże,bytakrzec,porządkowaniemsamego
siebie.Wtensposóbzbliżasiędoautoetnografii,gdybadaczstajesiędlasie-
biesamegoUdzikim"-ijakotakistanowićzaczynaobiektbadania.Wszelako
Iserpowiadatakżeoczymświęcej-ludzieopuszczająswójświat,ponie-
ważwymieniająsięopowieściami.Narracjeniesąniczyminnymniżaktami
wymiany,któradlawieluantropologówikulturoznawców,odMarcelaMaus-
sapoMaurice!aGodeliera,jestfundamentemkultury.To,żeludziewymie-
niająsięopowieściami,konfrontującsięwtensposóbzinnymi(izsamymi
sobą),wpisujesięwrozległąizróżnicowanątradycję,bywspomniećtutylko
MichaiłaBachtinazjednejiNelsonaGoodmanazdrugiejstrony.
Konfrontacjebywająjednakniebezpieczne.ItupowracakwestiaIserow-
skiejbezkonsekwencjonalności.Nietylebowiemchodzi,jaksądzę,oobcowa-
10F
.Moretti:Moreconjectures.UNewLeńReview"2003,vol.20.
11W.Iser:Apelacyjnastrukturatekstów.Niedookreśleniejakowarunekoddziały-
waniaprozyliterackiej.Przeł.W.Bialik.W:TeorieliteraturyXXwieku.Antologia.
Red.A.Burzyńska,M.P
.Markowski.Kraków2006,s.93.
29
