Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
KrzysztofZuba
Konkluzje:realiaprzywództwaarealiademokracji
Choćniektórzybadacze(zwłaszczanormatywiści)niepodzielajątakiego
punktuwidzenia,przywództwojestrelacjąpomiędzyjednostkąazbiorowością.
Możnamówićcoprawdaopewnychformachprzywództwakolektywnegolub
przywództwadzielonego,jednakżezbiorowośćzzasadyjestsprzecznazmecha-
nizmamiwładzyprzywódczej41.Podstawowymiczynnikamidecydującymiotakim
stanierzeczysąmechanizmy:zjednejstronyrozmywaniaodpowiedzialności,
zdrugiejzaśodpersonalizowaniaośrodkawładzy.
Zwróćmybaczniejsząuwagęnato,coznaczywładzajednostki,adotego
sprowadzasię–jakjużstwierdziliśmy–władzaprzywódcza.Dlajasnościwywodu
skonfrontujmyjązwładząkolektywu(elity).Wybitna,mądra,uczciwajednostka
zdecydowaniegórujenadkażdąelitą,gdyżmałoprawdopodobne,abytaskła-
dałasięjedyniezosobnikówwybitnych,mądrychiuczciwych.Wramachelity
dochodzido„uśrednienia”jakościskładającychsięnaniąjednostek.Stajesię
onaprzeztobardziejzachowawcza,powolniejszawdecyzjachimniejśmiała
wrozwiązaniach.Jeślijednakprzywódcązostajejednostkaosłabychwalorach
intelektualnych,azwłaszczaosłabym„kręgosłupiemoralnym”,tojejwładza
możewyrządzićogromneszkodycałejwspólnocie.Wramachelitytakiejed-
nostkiulegają–podobniejakjednostkiwybitne–„uśrednieniu”.
Podobniejestzemocjami.Niesposóbichodmówićzbiorowości–oczym
traktujechoćbyklasycznapracaGustawaLeBona.Alejednocześnietenklasyk
psychologiiemocjipodkreślakluczowąrolęprzywódcówwkształtowaniuiukie-
runkowywaniuemocjitłumu42.Niemusząmiećonewoczywistysposóbjedynie
negatywnegokontekstu.Brak„rezonansuemocjonalnego”bardzoosłabiakażdy
rodzajwięzipomiędzyprzywódcąazwolennikami43.Zjednejstronytowłaśnie
emocjenadająprzywódcomtakoczekiwane,typowo„ludzkie”cechy,których
pozbawionesąbezosobowekomitety,parlamenty,rządyitp.Zdrugiejjednak–
dogłosudochodząemocjenegatywne,cojestskutkiemzarównoświadomejtak-
tyki,jakifaktu,żeprzywództwojestprzedłużeniemosobowościlidera.Jednym
znajbardziejskutecznych,aprzytymwręczwybuchowymśrodkiemmobilizacji
stronnikówpozostająwłaśnieemocjenegatywne:złość,frustracja,nienawiść44.
41
K.Zuba,PowerHolders:OneVersusMany.LeadershipandEliteTheories,„JournalofPolitical
Power”2016,t.9,nr2,s.269.
42
G.LeBon,TheCrowd.AStudyofthePopularMind,DoverPublications,Inc.,Mineola2002,
s.72in.
43
D.Westen,ThePoliticalBrain.TheRoleofEmotioninDecidingtheFateoftheNation,Public
Affairs,NewYork2008,s.16.
44
D.Ost,PoliticsastheMobilizationofAnger.EmotionsinMovementsandinPower,„European
JournalofSocialTheory”2004,t.7,nr2,s.234[229–244].
