Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
PsałterzDawidów
jakmożnaprzypuszczać,ukonkretnienie,przybliżenie,doprecyzowanie
treści,aletakżeożywienieiuplastycznienieobrazu,np.:byłblizekśmier-
cijakookowamizwiązany(Ps.18);duchemswoimświętymjakoprawym
wodzemraczutwirdzićobłędliwąmyślmoję(Ps.51);jakoinąszatązewsząd
pychąbywająprzywleczeni(Ps.73);namprzypadaniełaskaTwojatak,iż
jednojakoprzezsenużywamytejkrotkiejkrotochwileswojej(Ps.90);kości
naszenieinaczejjakoniepotrzebnetrzaskiprzedstrachemśmiercibywają
roztrzęsione(Ps.141).Częstymzabiegiembyłowplataniewstrukturępo-
równaniaopróczwartościującychepitetówtakżecałychfrazwpostaci
przydawkowychzdańpodrzędnych:
Zstałemsiebyłkażdemuniepotrzebnyjakobyonwziemięzagrzebiony,ktorego
jużżadnapamięćnieostała,ajakobygarnekrozpadły,ktorysiejużwniweczprzy-
godzićniemoże(Ps.31,12).
[…]mowatwojafałszywa[…],ktorajestpodobnakuostrejbrzytwie,ktoramiasto
ogoleniawłoskuurznieniugardłasiesamaobraca(Ps.52,2).
[…]jadwaszbyłbykujaszczorcepodobienalbokuonemuwężowi,ktoryogonem
zatulauchoswoje,abynicdobregoniesłyszał(Ps.58,3).
Rejowekomparacjeniekiedyrażąrozwlekłością,jednakniemożnaimod-
mówićplastyczności,sugestywnościirealizmu,przezcoznaddatkiem
spełniająswąpodstawowąfunkcję:przybliżająobcyodbiorcyświatbi-
blijnychrealiów.
JęzykiemRejowegoPsałterzazachwycałsięjużponadstolattemu
A.Brückner,określającgojako„śliczną,płynnąijasnąprozę”65oraz
„uroczystą,poważnąmiodopłynnąprozęRejową”,cechującąsię„świe-
żym,jasnymtokiem”66.Taemocjonalnaopiniaznawcydziejówjęzyka
odsłaniaważnącechęutworu,związanązorganizacjąrytmicznątek-
stuijegomelodyjnością.Rejnawiązywałdośredniowiecznejtradycji
retorycznej,zwłaszczakunsztownejarsdictandi,wktórejogromnąrolę
odgrywałyzrytmizowane,paralelneczłonypołączonerymami,adoty-
powychfigurnależały:anafory,aliteracje,trikolosy,izokolizmy,rymy
gramatyczne,wyliczenia,nagromadzenia,paralelizmy,operowaniesy-
nonimiąitp.67Wtekściezabytkuwidocznajestdbałośćpisarzaoskła-
dniowąsymetrycznośćczłonów,wktórychzachowujesięidentyczny
65
A.Brückner,MikołajRej.Człowiek…,s.52.
66
Tenże,MikołajRej.Studium…,s,4.
67
M.Korolko,UwagioretoryceirytmiewprozieMikołajaReja,w:MikołajRejwczterech-
setlecieśmierci,red.T.Bieńkowski,J.Pelc,K.Pisarkowa,ZakładNarodowyim.Ossoliń-
skich—WydawnictwoPolskiejAkademiiNauk,Wrocław1971,s.127.
