Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Teoriepodtrzymywaniaobrazusiebie
37
niaszichwielkichoczekiwańzwiązanychzTwojąkarierąlekarską,cowywołauCie-
bieniepokójlubrozdrażnienie.Higgins,Bond,KleiniStrauman(1986)zaprosilido
udziałuwbadaniachosoby,którewcześniejpoinformowałyoniskiejlubwysokiejroz-
bieżnościmiędzyichJaidealnym,JarealnymiJapowinnościowym.Kilkatygodnipóź-
niejwykonywałyonezadanie,wktórymopisującsiebiemusiałysięskoncentrowaćna
różnicymiędzyswoimJaidealnymlubpowinnościowymaswoimJarealnym.Wyni-
kitegoeksperymentuprzedstawiarysunek1.6.Uczestnicyzwysokimpoziomemroz-
bieżnościwykazaliwzrostuczućtypuprzygnębienieposkoncentrowaniusięnaroz-
bieżnościJarealne–Jaidealne,iwzrostuczućzwiązanychzlękiemporozpatrzeniu
rozbieżnościJarealne–Japowinnościowe.Natomiastuczestnicycharakteryzującysię
niskimirozbieżnościaminiewykazaliżadnychznaczącychzmianemocjonalnych.
TeoriarozbieżnościJasugeruje,żewytwarzającnegatywnepobudzenie,rozbież-
nościbędąmotywowaćludzidouwolnieniasięoddoświadczanegodyskomfortu
przezwprowadzaniezmiansłużącychjegoredukcji(podobnąideęprzedstawiadysku-
sjadotyczącadysonansupoznawczego,zob.rozdz.3).Jednakżeniezawszetakmusi
być.Negatywneemocjeczęstoutrudniająskutecznąsamoregulację,boosobyzmar-
twionemająskłonnośćdouleganiachwilowymimpulsom,bypoczućsięlepiej,zamiast
staraniasięoosiągnięciebardziejodległegocelu.Przykładowo,jeślinaszymideałem
jestszczuplejszafigura,tomożemyobniżyćswojespożyciekalorii,próbujączreduko-
waćrozbieżnośćJarealne–Jaidealne.Jednakjeślipewnegodniaspojrzymywlustro
iprzypomninamtoowciążwidocznejróżnicymiędzynaszymJarealnymaJaideal-
nym,możemyulecchwilowemuimpulsowiidostarczyćsobienatychmiastowejsatys-
fakcji,pochłaniającdużykawałekciasta.Tozredukujenaszepoczucienieszczęścia
idyskomfortunakrótkąmetę,choćoddaliosiągnięcienadrzędnegocelu.
Teorieporównań
Wpoprzedniejczęściomówiliśmy,wjakisposóbludziekonstruująobrazwłasnegoJa
napodstawieobserwacjiswojegozachowaniaiporównywaniasiebiedolepszejwer-
sjiJa.Natomiastteoriaporównańspołecznychiteoriapodtrzymaniasamooceny
przedstawiająargumenty,zgodniezktórymiwiedzęoJaczerpiemyzporównywania
siebiezinnymiosobami.
Teoriaporównańspołecznych
Zgodniezteoriąporównańspołecznych(Festinger,1954),definiowaniaJauczymysię
napodstawieporównywaniasiebiezosobamiznaszegootoczenia.Choćporównywa-
niesiebiezJaidealnymiJapowinnościowymorazporównywaniesiebiezinnymi
ludźminiesąprocesamiwzajemniesięwykluczającymi,istniejemiędzynimijednaza-
sadniczaróżnica.Teoriaporównańspołecznychutrzymuje,żeprzekonania,uczucia,
izachowaniamającharaktersubiektywny;istniejąwizolacji,będącpoprostuwytwo-
remnaszychwłasnychpowracającychmyśli.Innymisłowy,niemażadnegoobiektyw-
negowzorca,względemktóregomożemyjeporównać.Porównywaniesiebiezwyobra-
żeniamidotyczącymitego,kimpowinniśmyalbochcielibyśmybyć,możeprowadzićdo
zmianwkoncepcjisiebie,jednakwynikającastąddefinicjasiebiepozostajesubiektyw-
na,awięcpozbawionajakiejkolwiekzewnętrznejweryfikacji.Natomiastporównywa-
niesiebiezinnymidostarczazewnętrznego,obiektywnegowzorca,zktórymmożemy
