Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.FragmentydziejówpsychologiiwEuropienaprzełomiewiekówXIXiXX
wielokrotnie,alewpracachoinnejtematyce,naprzykładwLogikderGe-
isteswissenschafen(1908),albowElementederVölkerpsychologie(1912).
Itakmusiałobyć,ponieważ,wrozumieniuWundta,myślenienienależa-
łodoobszaruzainteresowaniapsychofizjologii.Iwtymwzględziemiał
rację.Tymsamymnależyjednakprzyjąć,żejegoobrazpsychologiinie
posiadałjeszczedalszych,potrzebnychszczegółów,abymócgouznać
zapełnyipoprawny.Myślę,żepojmowaniepsychologiiprzezWundta
-wbrewpotocznympoglądom-niebyłowolneodwątpliwości.Aleto
właśnieichobecność-zdaniemteoretykównauki-jestdowodemsta-
rannościpracyuczonychorazodwagiwformułowaniukolejnychhipo-
tez.TenwątekwtwórczościWundtazasługujeniewątpliwienauwagę,
dlategozajmiemysięnimdokładniejwjednymzdalszychrozdziałów.
Tymczasem,jaktrafniezauważyłKülpe(1912/1999,s.47),jużpierw-
szesukcesypsychologiieksperymentalnej,zgodnezdyrektywaminauk
przyrodniczych,spowodowałyograniczenieobszarujejzainteresowańdo
danychzmysłowychobiektywnieobserwowalnych,albowręczmierzal-
nych.Amyśli,jakpowiadaKülpe-lufigeGedanken27(ibidem)-obser-
wacjiniebyłydostępne.Swoiste,aletylkopozorne,rozwiązanieproblemu
proponowałasocjacjonizm.Niestety,niebyłonzgodnyzpotocznymdo-
świadczeniem.Istniałowieleprzykładównato,żemyślenieodbywasię
takżebezasocjacji,alewówczastowarzysząmuprzedstawieniaowych
przedmiotów,którychmyśleniedotyczy.Ztychobserwacjiikonstatacji
wynikałwniosek,żemyśleniemacharakteroglądowy.Bardziejdociekliwi
badacze,rozpoznawalitegorodzajupoglądyjużustarożytnychfilozofów
(Arystoteles,Platon).Stosowneprzykładymożnabyłoodnaleźćtakże
wtwórczościnowożytnychlubnowoczesnychpedagogówtakich,jakPe-
stalozzilubHerbart.Takczyinaczej,niezależnieodichocenyiakceptacji,
początkowesukcesypsychofizjologiiwbadaniachpsychologiiekspery-
mentalnej,natrafiłynaprzeszkodę,lubwręcznazaporę.Redukowanie
procesówpsychicznychdofizjologicznych,okazałosięzabiegiemryzy-
kownym,metodologiczniebłędnym.Fizjologianiebyłabowiemwstanie
wyjaśnićtychzjawisk(czynnościlubprocesów),jakiewprocesachmy-
śleniauczestniczą,albo,mówiącobrazowo,sąichnwehikułem”
.Zarówno
fizykalizmFechnera,jakipodejściepsychofizjologiczneHerbarta,zamiast
27Wjęzykupotocznymnmyśliulotne”
.
34
