Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.E.Sękowski(red.),Psychologiazdolności.Współczesnekierunkibadań,Warszawa2004
ISBN83-01-14189-1,©byWNPWN2004
camiędzyinnymidosprecyzowaniawłasnegostanowiska.Niedysponując
oryginalnympomysłemwiązaniainteligencjiiosobowości,doceniamy
znacznąpoznawcząwartośćwszystkichoryginalnychujęć.
Zhistoriipodziałów.
Podzielonyczłowiek,podzielonapsychika
Najbardziejznanypodziałwładzczłowiekadokonanywnowożytności
jestdziełemKartezjusza.Toonwprowadziłdychotomięmiędzyumysłem
iprocesamimyśleniazjednejstrony,aciałemzdrugiej.Zapodstawępsy-
chologicznejtożsamościjaźniuznałrozum.Wiaręwracjonalnezdolności
człowiekawyraziłwprzekonaniu,dziękinimkażdyznasmożeosiągnąć
autonomięwróżnychsferachżycia,tj.wegzystencjiintelektualnej,emocjo-
nalnej,ekonomicznej,religijnej.Jednocześniewolnedążenieindywidualne-
gorozumuprowadzidoharmoniijednostkizesobąizespołecznością.Pisał:
ÑCzymżewięcjestem?Rzecząmyślącą;alecotojest?Jesttorzecz,która
wątpi,pojmuje,twierdzi,przeczy,chce,niechce,atakżewyobrażasobie
iczuje.Zaisteniemałojesttego,jeślitowszystkomiałobydomnienależeć?
(Ö)Niechbymstalespał,niechbytakżemójstwórcazwodziłmnie,iletylko
potrafi,cóżztegowszystkiegojestrównieprawdziwejakto,żeistnieję?Cóż
ztegoróżniłobysięodmojegomyślenia?Oczymżeztegomożnabypowie-
dzieć,żejestodemniesamegooddzielone?î(Descartes,1958,s.38ñ39).
WskazanyuprzedniopodziałustąpiłwXIXstuleciuinnejdychotomii.
Miałaonasweźródłowzmianachdokonującychsięwnauce.Rozwójpozy-
tywizmuprzyczyniłsięmiedzyinnymidoautonomizacjinauk.Wefekcie
wyodrębnieniasięszeregunowychdyscyplinpowstałaniezależnapsycho-
logia.Wyróżnionazfilozofii,zostaławykreowananawzórnaukprzyrodni-
czych,zcharakterystycznymdlaniejaparatembadawczym.Ztegookresu
pochodzipodziałpsychikinatrzywładze:rozum,uczuciaiwolę.Wolęloka-
lizowanonajwyżej,nadającjejzwierzchniąrolęnadrozumemiemocjami.
Podzielonapsychikastawiałabadaczywobecważnychwyzwań.Ichliczbę
zwiększyłyjużXX-wiecznepróbypostaciowaniażyciapsychicznego;wszak
niesposóbzajmowaćsięsystematycznieidogłębniecałokształtempsychi-
ki.Wysiłkiukierunkowanenastrukturalizacjęwyrażałysięmiędzyinnymi
wprowadzeniemnaukowychkategoriiopisowychiwyjaśniających,takich
jakinteligencjaiosobowość.Ichtreśćuzależnionabyłaodprzyjętejkon-
cepcjiczłowiekañstądwielośćiróżnorodnośćujęć(Kozielecki,1996).
16