Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
opisałkilkasposobów,najakieczłowiekpróbujeosiągnąćsymboliczną
nieśmiertelność.Rozważmyichwszechobecneimplikacjekulturowe:(1)sposób
biologiczny– życiepoprzezwłasnepotomstwo,poprzeznieskończonyłańcuch
biologicznychogniw;(2)sposóbteologiczny– życienainnym,wyższympoziomie
istnienia;(3)sposóbtwórczy– życiewewłasnychdziełach,poprzeztrwaływpływ
swoichwytworówlubwłasnynainnychludzi(Liftonsugeruje,żeterapeuta
czerpieztejskarbnicy:pomagającswojemupacjentowi,zapoczątkowuje
nieskończonyłańcuch,wktórymdzieciiznajomipacjentabędąprzekazywać
rzuconeprzezterapeutęziarno);(4)tematwiecznejnatury– człowiekprzeżywa,
łączącsięzwirującymisiłamiżyciowyminatury;(5)sposóbdoświadczenia
transcendentnego– poprzez„zatraceniesię”wstanietakintensywnym,żeczasoraz
śmierćznikająiczłowiekżyjew„ciągłejteraźniejszości”25.
Społecznekonsekwencjestrachuprzedśmierciąidążeniadonieśmiertelności
sąszalenierozległeiwykraczajądalekopozaramytejksiążki.Spośródpisarzy,
którzysięzajmowalitymtematem,NormanBrown,ErnestBecker,
awszczególnościRobertJayLiftonznakomiciepokazali,jakstrachprzed
śmierciąprzeniknąłtkankęnaszejstrukturyspołecznej.Jazaśkoncentrujęsię
nawpływie,jakilękprzedśmierciąwywieranawewnętrznądynamikężycia
psychicznegojednostki.Zestanowiskatego,względnieprostego
iwspółbrzmiącegoznaszącodziennąintuicją,płynąjednakważnekonsekwencje
dlateoriiipraktykiklinicznej.
LĘKPRZEDŚMIERCIĄ:DEFINICJA
Popierwsze,chcęzbadaćznaczeniewyrażenia„lękprzedśmiercią”.Będęsię
zamiennieposługiwałkilkomaterminami:„lękprzedśmiercią”,„strachprzed
śmiercią”,„przerażenieśmiercią”,„strachprzedskończonością”.Filozofowie
mówiąoświadomości„kruchościbytu”(Jaspers),lękuprzed„niebyciem”
(Kierkegaard),o„możliwościzupełnejniemożliwości”(Heidegger)lubolęku
ontologicznym(Tillich).Wielośćtychwyrażeńwskazujenaróżnicewnacisku,
ludziebowiemmogądoświadczaćlękuprzedśmierciąnawieleróżnychsposobów.
Czymożemybyćbardziejprecyzyjni?Czego,ściślerzeczbiorąc,sięboimy,gdy
sięboimyśmierci?
Badaczezajmującysiętąkwestiąsugerują,żestrachtenjestmieszaninąpewnej
liczbymniejszych,odrębnychstrachów.JamesDiggoryiDoreenRothman
naprzykładpoprosilidużąpróbę(N=563)osóblosowodobranychzpopulacji
ogólnej,byuporządkowałypodwzględemważnościniektórekonsekwencje
śmierci.Otouporządkowanewedlemalejącejczęstościwystępowania
najpowszechniejszeobawyzwiązaneześmiercią:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Mojaśmierćzasmucimoichkrewnychiprzyjaciół.
Zakończąsięwszystkiemojeplanyizamierzenia.
Procesumieraniamożebyćbolesny.
Niebędęjużmógłniczegodoświadczyć.
Niebędęmógłutrzymywaćswoichbliskich.
Bojęsiętego,cosięzemnąstanie,jeśliistniejeżyciepośmierci.
