Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
19
obszary.Okolicznośćtasprawia,żeproblemujednościniemożnarozumieć
wtradycyjnysposób,jakozagadnieniadotyczącegospójności„naturalnych”
bytówpolitycznych,zajakiedoniedawnauchodziłypaństwanarodowe,lecz
stajesięonaproblememglobalnym,problememtymbardziejskomplikowanym,
żeświat,mimodążeńuniformizacyjnych,pozostajeróżnorodny;możnawręcz
powiedzieć,żeimsilniejszesąteunifikacyjnedążenia,tymsilniejszepartyku-
larnereakcjesąichrezultatem.
Proponowaneturozróżnieniedwóchkoncepcjijednościopierasięnaodkry-
ciu,żeistniejądwasposobyorganizowaniawspólnotludzkichizabezpieczania
ichtrwałości:pierwszyznichpolegananarzuceniunaczłonkówdanejwspól-
notyokreślonegoczynnikaspajającegoiprzymuszeniuwszystkichdorespektu
wobecniego;sposóbdrugipoleganabudowaniujejjednościjakokompromisu
wprocesienegocjacyjnym,wktórymudziałbiorąwszyscyjejczłonkowie.Jed-
nośćzatem,podobniejakwolność,występujewdwóchpostaciach:jedność
narzuconaiwymuszona,orazjednośćnegocjowanawprocesieargumentacji
mającejnaceluwzajemneporozumienie.Różnicamiędzydwiemakoncepcjami
jednościjestróżnicąmiędzydążeniemdonarzuceniadogmatuidążeniemdo
wynegocjowaniakompromisu.
Obaterodzajejednościróżniąsiępodwzględemsposobówichosiągania,
celów,którymmająsłużyć,orazpoziomemspójnościistabilnościpowstających
wtensposóbwspólnot.Jednośćnarzuconawydajesięgwarantowaćtrwałość
istabilnośćwspólnoty,ponieważopierasięnasile.Doświadczeniahistoryczne
wskazująjednak,żenarzucaniejednościsiłąniezawszegwarantujespójność
czystabilność.Ideajednościnegocjowanejsugeruje,żejejskutkiemmożebyć
wspólnośćpowierzchowna,płytkainiestabilna;zazwyczajjednak,jeżeli
wogóleudajesięjąuzyskać,okazujesiętrwalszaistabilniejsza.
Różnicamiędzytymidwiemakoncepcjamijednościjestwięcróżnicąmię-
dzy,zjednejstrony,monologicznymjejrozumieniem,zdrugiejzaśdialogicz-
nym,dyskursywnym,konwersacyjnym,lubagonistycznymjejpojmowaniem.
Kluczemdotejróżnicyjestodmiennośćwujęciukwestiiindywidualnejpod-
miotowości,sprawczościiwolnościindywidualnej,wynikającazobutychpojęć
jedności.Jednośćrozumianajakojednośćnarzuconegodogmatuopierasię
ostatecznienazewnętrznymgwałciezadawanymindywidualnej,zróżnicowanej
ludzkiejpodmiotowościiwolności.Wprzeciwieństwiedotego,wspólnotowość
budowanawprocesienegocjowanejzgodyuznajeizakładajednostkowąpod-
miotowośćiwolność.Właśniedlatego,żewspólnotowośćbudowanawedług
takiegopojmowaniajednościstanowinietylkoobietnicębezpieczeństwa,ale
takżeobietnicęrespektu,któryjestniemniejniezbędnyniżbezpieczeństwodla
prawidłowegofunkcjonowaniajednostki,jednostkamożeznaleźćdodatkowy
bodziecdowewnętrznejmobilizacjizapanowanianadwłasnymipragnieniami,
bystaćsięczłonkiemtakiejwspólnoty.
Różnicawpodejściudopodmiotowościczłowieka,stanowiącapodstawę
wyróżnieniaobuprzeciwstawionychpojęćjedności,prowadzidowniosku,że
