Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Niektórebarierydemokratyzacjipaństwaiszkoły19
–
demokracjętrudnojestosiągnąćizdarzasię,żerównieżtrudnozniążyć,za-
równowrodzinie(„demokratycznarodzina"),jakiwszkole(„demokratyczna
szkoła")35.
Pozatymsamazmianasystemuspołeczno-politycznego(jegodemokratyzacja)
wcalenieoznaczazmianywobszarzeludzkiejmentalności.Procesrzeczywistejde-
mokratyzacjikrajurozgrywasięjednakgłówniewsferzementalności.Łatwiejbo-
wiemzmienićsystemspołeczno-politycznyniżdokonaćzmianwsamymsystemie
(wobszarzeludzkiejmentalności).Potrzebadotegoowielewięcejczasu–zmiany
takiezachodząwczasie.
P.Sztompkapisze:
Jeżeliprzyjrzymysiękilkudefinicjomzmianyspołecznej,jakiemożnaznaleźćwstandardo-
wychpodręcznikachsocjologii,zobaczymy,żeposzczególniautorzykładąnacisknaróżne
rodzajezmiany.Niemniejdlawiększościznichkluczowawydajesięstrukturalnazmiana
relacji,organizacjiipowiązańmiędzykomponentamispołeczeństwa:
„Zmianaspołecznajesttotransformacjazachodzącaworganizacjispołeczeństwaorazwe
wzorachmyśleniaidziałaniawczasie[…]".
„Zmianaspołecznajesttomodyfikacjalubtransformacjasposobu,wjakizorganizowane
jestspołeczeństwo[…]".
„Zmianaspołecznaodnosisiędo„zmiennościrelacjimiędzyjednostkami,grupami,organi-
zacjami,kulturamiispołeczeństwamizachodzącejwczasie[…]".
„Zmianyspołecznesątoprzemianywzorówzachowań,relacjispołecznych,instytucji
istrukturyspołecznejwczasie[…]".
Byćmożepowodemtakiegopodkreślaniazmianystrukturalnejjestfakt,iżczęściejniż
winnychprzypadkachprowadzionado„zmianysystemu"niżdo„zmianywsystemie".
Strukturaspołecznastanowirodzajszkieletu,naktórymopierasięspołeczeństwoiprocesy
wnimzachodzące,gdywięconasięzmienia,wszystkoinnenajczęściejrównież36.
Piszącoaspektach„stawaniasię"społeczeństwa,P.Sztompkaukazuje„dysfunk-
cjonalneznaczeniewzorówmyślowychwprocesachzmianyspołecznej"naprzykła-
dach„kłopotliwejmentalnościsocjalistycznej"37:
–
„Jednązbarierwprzechodzeniudodemokratycznegospołeczeństwajest
„powszechnysyndromosobowościowy",nazywany„mentalnościąsocjalistycz-
ną",„duchemsocjalistycznym",„homosovieticus"lub„zniewolonymumysłem"
(Cz.Miłosz).
–
„WPolsce[…]drogadodemokracjijestblokowanawpewnymsensieprzez
samospołeczeństwo,jegogłęboką,wewnętrznąstrukturę"(E.Mokrzycki).
35Ibidem,s.67–86.
36P.Sztompka:Socjologiazmianspołecznych.Przekł.J.Konieczny.Znak,Kraków2005,
s.22.
37Ibidem,s.228–233.
