Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Erazmianizmareformacja
47
DoznamiennegowykorzystaniaerazmianjakoorężaprzeciwLutrowi
doszłowAnglii,gdzierelacjenatematwystąpieniaLutraorazprzebiegu
sejmuwWormacjibyłyraportowanenabieżąco
135
.KardynałTomasWolsey
wydałpierwszyedyktzakazującysprowadzaniadoAngliiiposiadaniaksią-
żekLutra,aHenrykVIIIzwołałteologówzuniwersytetówwCambridge
iOksfordzie-zarównohumanistów,jakischolastyków-nadebatęnad
poglądamiLutra.Ponaradziepoleconoteologompowrócićnauczelnie
iprzygotowaćpolemikizreformatorem.Spośródwieludzieł,októrych
wiadomo,żewtedypowstały,zachowałosięjedno,jużwówczasocenione
jakonajwybitniejsze
136
.WyszłoonospodpióraEdwardaPowella,aukazało
siędrukiemdopierow1523r.
137
12maja1521r.wAngliiogłoszonobullę
ExsurgeDomine.BiskupRochesterikanclerzCambridgeJohnFisherwygło-
siłpierwszekazaniepolemizująceznowyminaukami,wktórymzaznaczył,
żekrólprzygotowujejużpismoprzeciwLutrowi
138
.Podebatachukazała
siępolemikaztezamiLutra,przypisanaHenrykowiVIII,choćzpewnością
przygotowywanaprzezwiększąliczbęosób
139
.Assertioseptemsacramento-
rum-dziełodedykowanepapieżowiLeonowiX-stałosięwydarzeniem
oznaczeniuogólnoeuropejskiminiebawemzostałoprzetłumaczonenajęzyki
europejskie.Dwadzieściaosiemegzemplarzy,wtymjedenprzeznaczony
dlapapieża,przekazanodoRzymu.Poakceptacjitomuprzezzgromadzenie
kardynałówpapieżwysłałAssertionaeuropejskiedwory
140
.Ponadtotraktat
drukowanowAntwerpii,Augsburgu,Kolonii,Dreźnie,Erfurcie,Lipsku,
Londynie,Moguncji,Paryżu,Rzymie,Spirze,StrasburguiWittenberdze
141
.
DostrasburskiegowydaniaTomasMurnerdołączyłtakżedwalistyErazma
135CalendarofLettersandPapers,ForeignandDomestics,oftheReignofHenryVIII,
t.3,cz.1,wyd.J.S.Brewer,J.Gairdner,R.H.Brodie,London1862-1932,s.CCCCXXXVIII-
-CCCCXXXIX.
136Zebraniejestsłaboudokumentowaneźródłowo,zob.obszernąrekonstrukcję
w:R.Rex,TeEnglishCampaignagainstLutherinthe1520s.TeAlexanderPrizeEssay,
nTransactionsoftheRoyalHistoricalSociety”39,1989,s.87-89;idem,HenryVIIIandthe
EnglishReformation,Oxford1993.
137
PropugnaculumsummiSacerdotiiEvangelici,acseptemSacramentorum,aeditum
pervirumeruditum,sacrarumliterarumprofessoremEdoardumPoelumadversusMartinum
LutherumfratremfamosumetWiclifstaminsignem,Londini1523.
138R.Rex,TeEnglishCampaign,s.86.
139
AssertioseptemsacramentorumadversusMartinumLutherum,wyd.P.Fraenkel,
Münster1992.
140
N.Viàn,LapresentazioneegliesemplariVaticanidella‘AssertioSeptemsacramento-
rum’diEnricoVII,w:CollectaneaVaticanainhonoremAnselmiM.Card.Albareda,nStudi
eTesti”220,1962,s.355-375.
141
T.A.Sowerby,„Allourbooksdobesentintoothercountreysandtranslated”.Henrician
PolemicinitsInternationalContext,nTeEnglishHistoricalReview”121,2006,s.1271-1299.
