Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
48
1.Reformacjahumanistów
zawierającekrytykęLutra
142
.Wkrótcepotemukazałysięnastępnepole-
mikiautorstwabiskupaJohnaFishera
143
.Ichpublikacjabyławspierana
przezHenrykaVIII,podobniejaktwórczośćkontynentalnychpolemistów
TomasaMurnera,JohannaFabra(Fabri),JohannesaEcka.DrukAssertio
iszczodrapolitykaprotekcjibyłyczęściązakrojonejnaszerokąskalędziałal-
nościpropagandowejHenrykaVIII,stylizującegosięnakróla-uczonego
144
.
NapismoHenrykaVIIILuterodpowiedziałw1522r.dziełemContra
HenricumregemAngliae,któreukazałosięrównoleglepołacinieinie-
miecku
145
.WieluodbiorcówbyłowzburzonychnietylkojęzykiemLutra,
lecztakżefaktem,żeośmieliłsięonkrytykowaćchrześcijańskiegowładcę.
Wodpowiedzi,wstyczniu1523r.,HenrykVIIIwysłałlistdoelektora
SaksoniiFryderykaijegobratastryjecznego,księciaSaksoniiJerzego.Wtym
rokuukazałasiętakżeResponsioadLutherumprzyjacielaErazma,Tomasa
Morusa
146
.ZarównowpolemikachHenryka,jakiwdzieleMorusaLuter
ukazanyzostałjakobuntownik,któregopismanaruszająporządekspo-
łecznyipodburzająświeckichprzeciwduchownym.Polemikazainicjowana
wAngliisygnalizujestopniowerozchodzeniesiędrógerazmianilutera-
nów,choćniedotyczyłotowszystkichdawnychsympatykówErazma
147
.
TymczasemsławaLutraosiągnęłaapogeum,adyskusjatoczonapublicz-
nienakartachdrukówulotnych-niesłychanetempoitemperaturę.W1524r.
wRzeszyukazałosię2400tytułówwnakładzie2,5mlnegzemplarzy
148
.
142Zob.H.Holeczek,DieHaltungdesErasmus,s.85-112;idem,Erasmusdeutsch,t.1,
s.165-169;P.Scherrer,ErasmusimSpiegelvonTomasMurnersReformationspublizistik,
w:Gedenkschrifzum400jährigenTodesjahrdesErasmus,Basel1936,s.190-191.
143R.Rex,TePolemicalTeologian,w:Humanism,ReformandtheReformation.Te
CareerofBishopJohnFisher,red.B.Bradshaw,E.Dufy,Cambridge1989,s.109-130;idem,
TeTeologyofJohnFisher,Cambridge1991.
144T.A.Sowerby,„Allourbooksbooksdobesentintoothercountreysandtranslated”,
s.1275,1296.
145WA,t.10,cz.2,s.175-262.
146ResponsioadLutherum,w:CompletedWorksofSt.TomasMore,t.5,wyd.
J.M.Hedley,NewHaven-London1969;R.R.McCutcheon,TeResponsioadLutherum.
TomasMore’sInchoateDialoguewithHeresy,nTeSixteenthCenturyJournal”22,1991,
s.77-90;E.H.L.Baumann,TomasMoreundderKonsens.EinetheologiegeschichtlicheAnalyse
der„ResponsioadLutherum”von1523,Paderborn1993;D.Trevor,TomasMore’sResponsio
adLutherumandtheFictionsofHumanistPolemic,nTeSixteenthCenturyJournal”32,2001,
s.743-764;szerzej:R.Pineas,TomasMoreandTudorPolemics,Bloomington1968,s.15-16.
147
B.Hall,Cranmer’sRelationwithErasmianismandLutheranism,w:TomasCranmer.
ChurchmanandScholar,red.P.Ayris,D.Selwyn,Woodbridge1993,s.16-19;J.K.McConica,
EnglishHumanistsandReformationPolitics,Oxford1965.
148Zob.M.Nieden,DieWittenbergerReformationalsMedienereignis,w:Europäische
GeschichteOnline(EGO),wyd.Leibniz-InstitutfürEuropäischeGeschichte(IEG),Mainz,
23IV2012,http://www.ieg-ego.eu/niedenm-2012-deURN:urn:nbn:de:0159-201204230.
