Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
1.Reformacjahumanistów
zwróciłrównieżuwagępapieżowiLeonowiX,żezakazdrukupismLutra
uczynijetylkobardziejpopularnymi,anwolneduchymożnapouczać,ale
nieprzymuszać”
127
.
RadykalizacjapostawyLutraispaleniebullipapieskiejwgrudniu1520r.
doprowadziłydostopniowegodystansowaniasięhumanistyodreforma-
tora.Erazmpisałwówczas,żeżeglujemiędzyScylląLutraajeszczegorszą
Charybdą
128
.NieudałsiędoWormacji,choćpróbowałkorespondencyjnie
wpłynąćnaotoczeniecesarzaiodwieśćgoodpublikowaniawyrokubani-
cji
129
.ZarazemjednakjegostosunekdoLutraijegozwolennikówbyłcoraz
chłodniejszy
130
.ListyErazmaoantyluterańskichakcentach,adresowane
doLudwigaBäraiarcybiskupaCanterburyWilliamaWarhama,ukazały
sięnatychmiastjakopismaulotne,arokpóźniejzostałyprzedrukowane
wjegoEpistolaeaddiversos
131
.ZbiórtenprzygotowałErazmjużwBazylei,
dokądprzeniósłsięzLowaniumwpaździerniku1521r.Stamtądwlatach
1522-1523prowadziłkorespondencjęznastępcąLeonaX-HadrianemVI
132
.
OdrzuciłwprawdziejegozaproszeniedoRzymu,aledeklarującniechęć
doluteranizmu,wciążnamawiałpapieżadołagodnościwwalcezherezją.
Wopiniihumanistywinowajcównależałoobjąćamnestią,władcypowinni
powstrzymaćsięprzedwprowadzaniemzmian,adlaochronyspokojumożna
jedyniewprowadzićcenzurę
133
.ListtenuznałErazmzanatyleznaczący,
żew1529r.wydrukowałgownowymzbiorzeswojejkorespondencji
134
.
StopniowaewolucjastanowiskaErazmamotywowanabyłazarówno
naciskiemstronykatolickiej,jakizmianąsytuacjiLutrailuteranizmu.
PodobnymnaciskompoddawanibylitakżezwolennicyinaśladowcyErazma,
starającysiędotądunikaćdeklaracji.W1521r.wkatolickiejEuropieroz-
począłsiębowiemprocesrecepcjipapieskichbulliwystawionychprzeciw
Lutrowi,atakżepostanowieńsejmuwWormacji.Nacorazdalszerozejście
siędrógerazmianiluteranówwpłynąłszereglokalnychstarćwróżnych
zakątkachEuropy.
127Allen,Opusepistolarum,nr1134(nliberaacgenerosaingeniadocerigaudent,cogi
nolunt”),nr1180.
128Ibidem,nr1186.
129Ibidem,nr1195,1197.
130Ibidem,nr1186,1217,1218,1203,1265.
131ErasmiRoterodamiduoepistoliadecausaLutherana[1521];zob.H.Holeczek,Die
HaltungdesErasmus,s.85-112;idem,Erasmusdeutsch,t.1,s.149,163-164;Ch.Galle,
Hodienullus,s.332-333.
132Allen,Opusepistolarum,1304(1VIII1522),1324(1XII1522),1329,1338.
133Ibidem,nr1352.
134
Ibidem,nr1529;W.Ribhegge,Erasmus,s.118-119;Ch.Galle,Hodienullus,
s.370-371.
