Reformacja w Polsce a dziedzictwo Erazma z Rotterdamu

Maciej Ptaszyński

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-235-3552-2

DOI:

https://doi.org/10.31338/uw.9788323535522

Wydawnictwo:

Uniwersytet Warszawski

Rok wydania:

2018

Liczba stron:

746

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Ptaszyński, Maciej. Reformacja w Polsce a dziedzictwo Erazma z Rotterdamu. Red. . Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2018, 746 s. ISBN 978-83-235-3552-2, doi: https://doi.org/10.31338/uw.9788323535522

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Ptaszyński, M.

T1 Reformacja w Polsce a dziedzictwo Erazma z Rotterdamu

PB Uniwersytet Warszawski

PP Warszawa

YR 2018

SN 978-83-235-3552-2

DOI https://doi.org/10.31338/uw.9788323535522

Bibliografia BibTex:

@Book{ 198848, author = "Ptaszyński, Maciej", editor = "", title = "Reformacja w Polsce a dziedzictwo Erazma z Rotterdamu", publisher = "Uniwersytet Warszawski", year = "2018", address = "Warszawa", isbn = "978-83-235-3552-2", doi = "https://doi.org/10.31338/uw.9788323535522" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Ptaszyński, Maciej

ED -

TI - Reformacja w Polsce a dziedzictwo Erazma z Rotterdamu

PB - Uniwersytet Warszawski

CY - Warszawa

PY - 2018

SN - 978-83-235-3552-2

ER -

DOI - https://doi.org/10.31338/uw.9788323535522

Netografia (standard APA):

Ptaszyński, Maciej. Reformacja w Polsce a dziedzictwo Erazma z Rotterdamu [baza danych online] Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2018 [dostęp: 22 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/reformacja-w-polsce-a-dziedzictwo-erazma-z-rotterdamu-maciej-ptaszynski-198848. doi: https://doi.org/10.31338/uw.9788323535522

reformacja, Andrzej Frycz Modrzewski, bp Stanisław Hozjusz, Erazm z Rotterdamu, erazmianie, Rzeczpospolita XVI wieku, Erasmus of Rotterdam, Erasmen, reformation, 16th-century Republic of Poland, Piotr Tomicki, Krzysztof Szydłowiecki, Andrzej Krzycki, Jan Dantyszek, Andrzej Zebrzydowski

Autor prezentuje dzieje reformacji w Królestwie Polskim w latach 1518–1566, ze szczególnym uwzględnieniem roli polskich erazmian, rozumianych zarówno jako przyjaciele i korespondenci Erazma z Rotterdamu, jak też – szerzej – jako ...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-235-3552-2

DOI:

https://doi.org/10.31338/uw.9788323535522

Wydawnictwo:

Uniwersytet Warszawski

Rok wydania:

2018

Liczba stron:

746

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp 91. Przedmiot badań9
2. Baza źródłowa10
3. Stan badań13
4. Tezy i metoda18
5. Struktura pracy20
Rozdział 1. Reformacja humanistów 23Wstęp23
1.1. Drogi transferu24
1.2. Czas Erazma32
1.3. Erazmianizm a reformacja42
1.4. Erazmianie w Polsce wobec reformacji54
1.5. Erazmianie a Erazm i Melanchton63
1.6. „Apostoł Polski” w Wittenberdze70
1.7. Długie zrywanie więzi z Wittenbergą77
1.8. Śmierć Erazma, fi lipizm i irenizm83
Podsumowanie93
2.1. Reformacja w miastach96
Rozdział 2. Reformacja miejska w Prusach Królewskich i Koronie 96Wstęp96
2.2. Pierwsze reakcje dworu i króla118
2.3. Interwencja monarchy126
2.4. Represje140
2.5. Reformacja miejska a reformacja książęca151
2.6. Wnioski156
miejskiej158
Podsumowanie179
Rozdział 3. Wobec reformacji książęcej 180Wstęp180
3.1. Erazmianie jako elita dworu181
polityki zagranicznej187
3.3. Antyluteranizm Zygmunta Starego a erazmianizm203
3.4. Reformacyjny przewrót: sekularyzacja Prus208
3.5. Zmiany układu sił a kreowanie wizerunku chrześcijańskiego władcy216
3.6. Erazmianie a sprawa węgierska225
upadek Łaskich237
3.8. Zabiegi dworu o utrzymanie neutralnego kursu256
3.9. Wobec wojny religijnej278
Podsumowanie292
Rozdział 4. Reformacja szlachecka 294Wstęp294
4.1. Antyklerykalizm kleru i szlachty295
4.2. Kryzys polityczny lat trzydziestych a elekcja vivente rege316
4.3. Wymiana elity politycznej327
4.4. Reakcja antyprotestancka335
340
Podsumowanie355
5.1. Zawiedzione nadzieje360
Rozdział 5. Przełom reformacyjny (1548–1551) 360Wstęp360
5.2. Walki polityczne i konfesyjne386
5.3. Prowokacje i symboliczne zerwanie392
5.4. Kryzys408
Podsumowanie426
Rozdział 6. Późna reformacja 429Wstęp429
6.1. Początek przemian430
6.2. Rozpad stronnictwa biskupów i ofensywa protestantów444
6.3. Piśmiennictwo protestanckie i erazmiańskie451
6.4. Recepcja dzieł Frycza podczas sejmu piotrkowskiego 1555 r474
6.5. Skutki i echa sejmu 1555 r484
6.6. Odpowiedź Rzymu: nuncjusz Lippomano przeciw via media493
6.7. Mobilizacja protestantów509
Podsumowanie514
Rozdział 7. Czas konfesji 516Wstęp516
7.1. Treści konfesyjne w debacie przedsejmowej517
7.2. Sejm warszawski 1556/1557 r528
7.3. Powrót Jana Łaskiego536
7.4. Radykalizacja i konflikty544
7.5. Sejm piotrkowski 1558 r547
7.6. Frycza O Kościele księga druga562
7.7. Budowa struktur kościelnych571
Podsumowanie577
Rozdział 8. Schyłek reformacji i koniec świata erazmian 579Wstęp579
8.1. Nowe rozdanie580
8.2. Kontrowersja wokół poglądów Franciszka Stankara583
konsolidacja katolicka604
8.4. Sejm piotrkowski 1562/1563 r610
8.5. Powstanie dwóch organizacji kościelnych w Małopolsce615
8.6. Sejm warszawski 1563 r. i przyjęcie postanowień soboru trydenckiego621
8.7. Sejm piotrkowski 1565 r634
8.8. Antytrynitaryzm i Sylwy Frycza639
Podsumowanie656
Zakończenie659
Wykaz skrótów664
Bibliografia667
Indeks osób720

1.3.Erazmianizmareformacja

adresemhumanisty

158

.Ponownieoskarżyłgooporzuceniekwestiiprawdy

narzeczpokoju,oprzyjęciepostawysceptycznejiepikurejskiej,anawet

ochytrośćUlissesaczyProteusza.WoczachLutrawystąpienieErazmabyło

koniunkturalneiinspirowaneprzezKościółrzymski.Przedmiotemsporu

byłwedleLutrastosunekdoBiblii:Bógjestcoprawdaukryty,aPismo

trudne,aleprzedstawiajasnowszystkieprawdy.WspółpracującyzLutrem

JustusJonaswydałtakżeniemieckietłumaczenietraktatu,kuniezadowoleniu

Erazma

159

.WodpowiedziprzygotowałonobszernąrozprawęHyperaspistes,

wktórejwystąpiłzdecydowaniewobroniepapiestwa.Ukazałasięona

wBazyleiw1526i1527r.

160

,aniemalrównoleglewKrakowie,wdrukarni

HieronimaWietora

161

WnastępnychlatachErazmjakomieszkaniecBazyleitoczyłdrobniejsze

starciazreformatoramiszwajcarskimiistrasburskimi,ajegouczniowieroz-

poczęlipublikowaniepierwszychwyraźnieantyprotestanckichutworów

162

Niemalodpoczątkuwpolemikachtychuczestniczyłpolskidwórkrólew-

skiiśrodowiskokrakowskichhumanistów.Jednymznajwcześniejszych

inajważniejszychtegoświadectwjestAntidotumcontradiversasomnium

fereseculorumhaereses,któreJohannesSichard(Sichardus)opubliko-

wałw1528r.wBazylei

163

.Antidotumbyłoantologiądziełwymierzonych

wherezjewczesnegochrześcijaństwa,dedykowanąZygmuntowiI,azawie-

rającątakżepochwałępobożnościiuczonościPiotraTomickiego,Andrzeja

ZebrzydowskiegoiAndrzejaKrzyckiego.Wlatachtrzydziestychdziełoto

krążyłowśródpolskicherazmian,czegodowodzątakżewzmiankiwkore-

spondencjiJanaŁaskiegomłodszego

164

MimopodjęciapolemikizLutremizłożeniatakzdecydowanejdeklara-

cjiprzezErazmaierazmianpodejrzenianiewygasłyodrazu.Wieluscho-

lastyków,możepowodowanychniechęciądoformacjihumanistów,ciągle

żywiłoobawycodoszczerościgestuErazma.Podkonieclatdwudziestych

donajostrzejszychstarćdoszłowItalii,HiszpaniiiFrancji.NaPółwyspie

Apenińskimteolodzykatoliccywlatachdwudziestychitrzydziestych

158

Zob.WA-B,t.3,nr957,s.653,M.LuterdoM.Stifela,Wittenberga,31XII1525;WA,

t.18,s.609;pol.tłum.w:M.Luter,Oniewolnejwoli,tłum.iwyd.W.Niemczyk,Warszawa

1977.M.Brecht,MartinLuther,t.2,s.210-234;H.Schilling,MarcinLuter,s.326-328.

159Allen,Opusepistolarum,nr1678-1679;H.Holeczek,Erasmusdeutsch,t.1,s.179.

160

OperaomniaDesideriiErasmiRoterodami,t.10,s.1249-1336;zob.O.J.Mehl,

Erasmus’StreitschrifgegenLuther.Hyperaspistes,nZeitschriffürReligions-undGeistes-

geschichte”12,1960,s.137-146.

161

HyperaspistesdiatribaeadversusservumarbitriumMartiniLutheri,Cracoviae1526.

162H.Holeczek,Erasmusdeutsch,t.1,s.182-276.

163

J.Sichardus,Antidotumcontradiversasomniumfereseculorumhaereses,Basileae1528.

164AT,t.14,nr65,s.113-114,J.ŁaskidoM.Auctusa,Kraków,9II1532.

Brak wyników

Reformacja w Polsce a dziedzictwo Erazma z Rotterdamu

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra