Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
1.Reformacjahumanistów
XVIw.corazsilniejutożsamialipoglądyhumanistyzherezją,cobywa
określanejakonreductioErasmiadLutherum”
165
.WPolscezewzględuna
bliskośćdworucesarskiegoszczególnieuważnieśledzonowydarzeniana
PółwyspiePirenejskim,gdziestosunekdoErazmaierazmianrozwijałsię
zgodniezpodobnąlogikąjakwItalii
166
.OlosiedziełErazmawHiszpanii
miałzdecydowaćzjazdteologówkatolickichwValladolidlatem1527r.
Bezpośrednimpowodemkontrowersjibyłowydaniehiszpańskiegotłu-
maczeniaPodręcznikażołnierzachrześcijańskiego.JakdonosiłDantyszek,
tłumaczenieiedycjadziełaotrzymałyzgodębiskupów,alespotkałysię
znegatywnąreakcjązakonnikówzewzględunakrytykęceremonii
167
,zktó-
rejtakżewjegooczachnwieleinnychrzeczymogłowyniknąć”.Naczelny
inkwizytorpoprosiłwkwietniuzakonyoprzedstawienieobiekcjiwsto-
sunkudodziełhumanisty.Oficjalneobradykonferencjiteologówreprezen-
tującychuniwersytetywValladolid,SalamanceiAlkalirozpoczęłysiępod
koniecczerwca1527r.idotyczyłyprzedewszystkimwybranychfragmen-
tówedycjiNowegoTestamentu-m.in.opuszczeniacommaJohanneum
(1J5,7)wwydaniachz1516i1519r.orazużyciasformułowaniansermo”
zamiastnverbum”wprologuEwangeliiJanowej(J1,1)-atakżepostaci
iautorytetuśw.Hieronima
168
.
ZjednejstronyspóropoglądyteologiczneErazmabyłkontynuacją
dyskusjihumanistyztakimipolemistamikatolickimijakEdwardLeeczy
JakobStunica,którychpismaiargumentyzostaływValladolidwykorzy-
stane.WramachtegosporuopinienatemattwórczościErazmabyłybardzo
wyważone,ajegodorobekjakoteologapotraktowanypoważnie
169
.Zdru-
giejstronydebatawykraczałapozaramyintelektualnegostarcia,leczmiała
odpowiedziećnapytanieostanowiskoKościołahiszpańskiegowobecErazma
ierazmianizmu
170
.Zebranikilkakrotniezwracaliuwagęnazagrożenie,
165S.SeidelManchi,ErasmusalsKetzer,s.33-66;eadem,ErasmoinItalia1520-1580,
Torino1987,s.39-65.
166M.Bataillon,Érasmeetl’Espagne,Genève1991;F.Kubiaczyk,KarolIierazmiści.
WokółproblemurenesansuwHiszpanii,nActaUniversitatisLodziensis.FoliaHistorica”
81,2007,s.7-27.
167AT,t.9,nr205,s.216-217[=Dantiscus,#253],J.DantyszekdoBony,Valladolid,
17VI1527;cyt.w:Z.Nowak,JanDantyszek:portretrenesansowegohumanisty,Wrocław
1982,s.150;por.Allen,Opusepistolarum,nr1814.
168
Fragmentyprotokołówzostaływydrukowanew:A.PazyMelia,M.SerranoySanz,
ActasoriginalesdelascongregacionescelebradasenValladoliden1527paraexaminarlas
doctrinasdeErasmo,nRevistadearchivos,bibliotecasymuseos”6,1902,s.60-73.
169L.A.Homza,ErasmusasHero,orHeretic?SpanishHumanismandtheValladolid
Assemblyof1527,nRenaissanceQuarterly”50,1997,s.114.
170
Tenaspektszczególniemocnopokreślonyw:M.Bataillon,Érasmeetl’Espagne,t.1,
s.167-172;idem,LesPortugaiscontreÉrasmeàL’AssembléeTéologiquedeValladolid(1527).
