Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
1iEuropa
Głównymiośrodkamirozwojukulturywśredniowieczubyłyklasztory.Rozwójzgro-
madzeńzakonnychipowstawanielicznychnowychklasztorówłączyłsięzrozprzestrze-
nianiemsięchrześcijańskichwzorcówkulturowych.Elementemjednoczącymtradycje
ietoschrześcijańskibyłotakżerycerstwo.Szlakamipątniczymipodążalipielgrzymi
wkierunkuRzymuiSantiagodeCompostela.NapołudniuEuropyrozwijałysięinten-
sywnieportymorskie,największymipotęgamigospodarczymistałysięGenuaiWenec-
ja,którejakorepublikikupieckieprowadziłypolitykęekspansjiwregionieśródziemno-
morskimiczarnomorskim.Ważnymiośrodkamiżyciakulturalnegoinaukowegostały
siępowstająceodXIw.uniwersytety,zktórychpierwszyutworzonowBolonii.OdXIVw.
uczelnietezaczęłypowstawaćtakżewEuropieŚrodkowej(Praga,Kraków).Rozwijała
sięarchitekturaisztuka(styleromański,gotyk;box1).Okresśredniowieczajest
związanyzwyprawamikrzyżowymi(krucjatami)doZiemiŚwiętejwceluodzyskaniajej
zrąkmuzułmanów(1099r.–zdobycieJerozolimyprzezkrzyżowców).
WXIIIw.zgęstozamieszkanychobszarówzachodniejczęściEuropy,główniezNie-
miec,zaczęliprzybywaćdośrodkowejEuropyosadnicy,stanowiącytrzonspołeczeństwa
lokowanychwtejczęścikontynentunowychmiastnaprawieniemieckim(magdeburs-
kim).LicznieosiedlalisięnatychziemiachtakżeŻydzi,uciekającyprzedprześ-
ladowaniamiwinnychczęściachEuropy.WXVw.handelnamorzach–Bałtyckim
iPółnocnymbyłzdominowanyprzezmiastanależącedoHanzyniemieckiejzośrod-
kiemwLubece.NaPółwyspieIberyjskimtrwałyzbrojnepróbyodebrania(rekonkwis-
ty)ziemzajętychprzezmuzułmanów,czegoudałosiędokonaćdopierow1492r.
WXIIIw.najazdplemionmongolskich(Tatarów)spustoszyłwielemiastiwsi(m.in.
bitwapodLegnicąw1241r.).WSkandynawii,wwynikuuniikalmarskiej(1397r.),
doszłodopowstaniauniipaństw–Szwecji,DaniiiNorwegii.Uschyłkuśredniowiecza
wEuropiepojawiłysięprądyreligijnezapowiadającepóźniejszeruchyreformacyjne
(np.husytyzmwCzechachwXVw.).WpołowieXIVw.wEuropiepojawiasięnowe,
obcekulturowomocarstwo–Turcja.W1356r.TurcyprzekroczylicieśninęDardanele,
aw1453r.zdobyliKonstantynopol(upadekcesarstwabizantyjskiego).
NaprzełomieXIIIiXIVw.weWłoszechpojawiłysięnoweprądykulturowe(rene-
sans),którestopniowoobejmowałyinneobszaryEuropy.Artyścisięgalidoantycznych
korzenicywilizacjieuropejskiej,anauka,sztukailiteraturastałysięwdużymstopniu
domenąświeckichartystówiuczonych,którychcechowałozainteresowanieczłowiekiem
(humanizm).Rozwijałysięobserwacjeibadanianaukowe(np.Galileusz,MikołajKoper-
nik).CentrumrozwojumyślirenesansowejbyłyWłochy.Ważnymwydarzeniem,które
przyspieszyłorozprzestrzenianiesięideiimyślibyłowynalezieniedruku(XVw.).
KoniecXVw.wiążesięzrozpoczęciemmorskiejekspansjiterytorialnejHiszpanii
iPortugaliinainnekontynenty(m.in.KrzysztofKolumb,VascodaGama).Wjej
wynikudoEuropyzaczęłydocieraćbogactwanaturalnekolonizowanychziem(złoto,
srebro,kamienieszlachetne)oraznieznanedotądgatunkiroślin.Wkonsekwencji
doprowadziłotodoistotnychzmianwsystemieekonomicznymEuropy.Dopodbojów
kolonialnychprzystąpiłyniedługotakże:Holandia,FrancjaiAnglia.
DozmianocharakterzepolitycznymprzyczyniłsiętakżerozłamwKościelezachod-
nim,zapoczątkowanywystąpieniemM.Lutra(1517r.).Sobórtrydencki(1546–63)
