Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
1iEuropa
nowejgrupyzawodowej–robotników.WdrugiejpołowieXIXw.nurtylewicowe
zyskiwałycorazwięcejsojuszników.Postępowałaemancypacjakobiet.
PoczątekXXw.zdominowaływydarzenia,którewkonsekwencjidoprowadziłydo
wybuchuIwojnyświatowej(1914–19r.)–konfliktu,wktóryzaangażowałasięporaz
pierwszynatakwielkąskalęznacznaliczbapaństw.Zastosowanienowychśrodków
bojowychspowodowałoznacznestratyludzkie.W1918r.,pozakończeniudziałań
wojennych,nastąpiłykolejnezmianynamapieEuropy–m.in.wwynikurozpadu
Austro-Węgierpowstałyniepodległekraje:Węgry,Czechosłowacja,KrólestwoSer-
bów,ChorwatówiSłoweńców(następnieKrólestwoJugosławii)orazPolska.W1917r.
dowielkiegowstrząsuspołeczno-ekonomicznegodoszłowRosji.Wtrakcierewolucji
lutowejobalonowładzęcara,anastępniewwynikuzorganizowanejprzezbolszewików
rewolucjipaździernikowejwprowadzonoustrójkomunistyczny.
Lata20.i30.XXw.tookreskryzysugospodarczegoizmianpolitycznychwEuro-
pie.Niepewnasytuacjadoprowadziładopowstaniaiumocnieniaustrojówtotalitarnych
–faszyzmuweWłoszech,nazizmuwNiemczechikomunizmuwZSRR.Wybuch
IIwojnyświatowejzapoczątkowałaagresjaNiemiecnaPolskę(1IX1939r.)oraz
napaśćwojskradzieckich(17IX1939r.).Wojnamiałacharakterogólnoświatowy,
działaniamilitarneprowadzonowEuropie,Afryce,AzjiiOceanii.Uczestniczyłowniej
61państw,zamieszkanychprzez1,7mldludzi,zczegopodbroniąbyło110mln.Straty
ludzkieszacujesięnaponad50mlnosób,wtymok.20mlnżołnierzy.Opróczdziałań
militarnychprowadzononiebywałerepresjewobecludnościcywilnej–mordy,terror,
deportacje,przesiedlenia.Wcielonyzostał,opracowanyprzezNiemcy,planekstermi-
nacjiŻydów(holokaust),aprowadzonym.in.przezsystemobozówśmierci.Obecny
podziałpolitycznyświatawdużymstopniuukształtowałsięwwynikuumówmiędzyna-
rodowychnakonferencjachw:Teheranie,JałcieiPoczdamie.Ładtenwpraktyce
wprowadziłświatowąhegemoniąmocarstw,wśródktórychpozycjędominującąmiały
StanyZjednoczoneiZSRR.Spowodowałotopodziałświatanadwablokimilitarne
ipolityczne(zimnawojna),któryprzetrwałdoczasuprzemianzapoczątkowanych
wPolscew1989r.Symbolicznymidatamirozpadutegoukładubyłozburzeniemuru
berlińskiego(9/10XI1989r.)orazrozpadZSRR(1991r.).
topierwszywpełniwykształconystylwsztuceiarchitekturze
średniowiecza(XI1XIIIw.),któryzasięgiemobjąłcałąpodporządkowanąRzymowi
częśćEuropy.ZostałzapoczątkowanysztukąkarolińskąiottońskąwNiemczech.
Przeważałaarchitekturasakralna,arozwójsztukiwdużymstopniuwiązałsięzklaszto-
rami(główniebenedyktyńskimi,cysterskimi,norbertańskimi).Materiałembudowla-
nymbyłkamień.Budowlecechowałysięgrubymimuramiiniewielkimiotworami
okiennymi.Wukładzieprzestrzennymdominowałukładbazylikowy.Wróżnychczęś-
ciachEuropywystępowałyregionalneodmianytegostylu,któryłączyłsięzinnymi
wpływami,np.bizantyjskimiczyarabskimi.Najciekawszeprzykładyarchitekturyro-
