Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI.MiejscerzeczywsystemieHegla
31
Sprzeczność.Samoistnośćjestsprzecznością!Tenzaskakującywnio-
sekwypływawprostzrozważańnadróżnicą,któraoddziałujewpo-
jęciu:„jestonabowiemjednościątakichmomentów,któreistnieją
tylkootyle,oileniesączymśjednym,orazrozdzielaniemtakich,
któreistniejątylkojakopodjednymitymsamymwzględemrozdzie-
lone”[NL–2,77].
Wtymmomenciedosięgamycentralnegopunktucałejfilozofii
Hegla.Sprzeczność,któratamoperuje,spełniarolęzapalnikawszel-
kiegomyśleniaiwszelkiegobycia.Wsłuchajmysięzatemuważnie
wsłowa,którychautorspodziewałsięzapewnegorącegoodzewu,
ogniadebatipolemik.Tymczasemzamiastspodziewanegogrzmotu
przyszłomilczenie,gdyżwspółcześniHeglowifilozofowiezachowywali
siętak,jakgdybysłówtychzupełnienieusłyszeli,kierującswą
uwagęniemalwyłącznienahistoryczneispołeczno-politycznewątki
Heglowskichprzemyśleń.Nawetdzisiajnieczęstosiędonichnawią-
zuje.Ototesłowa:
Jednymzpodstawowychprzesądówdotychczasowejlogikiizwykłego
sposobuwyobrażaniajestpogląd,żesprzecznośćniejestjakobytak
istotnymiimmanentnymokreśleniemjaktożsamość.Tymczasem,jeśli
należałobytumówićohierarchiiitrwaćprzyobydwuokreśleniachjako
odrębnych,tonależałobysprzecznośćuważaćzato,cogłębszeiistotniej-
sze.Tożsamośćbowiemjestwprzeciwieństwiedosprzecznościtylko
określeniemprostejbezpośredniości,martwegobytu;sprzecznośćnato-
miastjestźródłemwszelkiegoruchuiżycia.Tylkootyle,oilecośwso-
biesamymzawierasprzeczność,jestonowruchu,przysługujemupopęd
idziałanie[NL–2,92].
Swojemuprzekonaniuoprawiedopomyśleniasprzeczności,arów-
nocześniedospekulacjifilozoficznej,niemieckimyślicieldawałdobitny
ijednoznacznywyraz:
Myśleniespekulatywnepolegawyłącznienatym,żejakomyślenieza-
chowujewsobiesprzeczność,awniejsamosiebie,niezaśnatym,że
pozwala–takjaktosiędziejezwyobrażeniem–sprzecznościnadsobą
zapanować[NL–2,94].
Trzebawreszcieusłyszećizrozumiećto,comówidonasHegel,
abyzaakceptowaćnajbardziejobrazoburczesłowawypowiedziane
wepocefilozofiinowożytnej:„wszystkierzeczysąwsobiesamych
sprzeczne”[NL–2,91].Bezwmyśleniasięwtesłowanieznajdziemy
bowiemdostępudotego,codziejesięwfilozofiinajnowszej,awszcze-
gólnościwefrancuskiejfilozofiiwspółczesnej,zarównowjejszerszym
