Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
CZĘŚĆPIERWSZA.RzeczwujęciuHeglaiMarksa
1)
świadomościjakotakiejwkonfrontacjizeswymprzedmiotem,
2)
samowiedzy,
3)
złożeniasięświadomościisamowiedzywjednośćrozumuczy
teżumysłu(używającterminologiilogikiHegla,powiedzielibyśmy–
wpojęcieducha).
Rzeczjestprzedmiotemdlaświadomościwpierwszymetapietego
wznoszeniasięświadomościdorozumu.Dokładniejmówiąc,rzecz
pojawiasięwjeszczewęższymobszarzetegopierwszegoetapu.Ten
węższyobszarmoglibyśmypoprzezodwołaniesiędotradycjifilozo-
ficznejnazwaćobszaremzmysłowości.WEncyklopediiHegelmówi
wprostoświadomościzmysłowej[EN,§§418–419],alezzaznacze-
niem,żepostrzeżeniewybiegajużpozasferęzmysłowości:
Świadomość,któraprzekroczyłagranicezmysłowości,pragnieuchwycić
(nehmen)przedmiot(Gegenstand)wjegoprawdzie(Wahrheit)[EN,
442–443],
ajakwiadomo,postrzeżenietoponiemieckudieWahrnemung.Ten
błyskotliwypomysłnawywiedzeniepochodzeniaWahrnemungisłów
zniąspokrewnionychzostałjednakzakwestionowanyprzezwspółcze-
snychlingwistów,oczymprzypominapolskitłumaczHegla:„Sugero-
wanaprzezHeglaetymologia,zgodniezktórąwahrnehmen(ujmować
prawdziwie),jestfałszywa.Wahrwtymzłożeniuwywodzisięfak-
tyczniezgreckiegoorao(patrzę,widzę).[...]Nawiasemmówiąc,dotej
fałszywejetymologiinawiązujerównieżBronisławTrentowski,
proponującwswychwcześniejszychpracachjakopolskiodpowiednik
Wahrnemung–«prawdobranie».Omawianagrasłówmazwiązek
zrozumieniemprawdyjakojednościmyśliirzeczywistości.Dla
pewnościzmysłowejprawdąjestcoś,czegoniedasięująćmyślą
iwyrazić.Skorowięcwtejprawdzieniemamyśli,niemożeonabyć
prawdąiwogólejestdlaHeglaniczym–czymś,coistniejetylko
wmniemaniu.Wodróżnieniuodpewnościzmysłowejpostrzeżenie
ujmujeswójprzedmiotjakosyntezęokreśleńdającychsięwypowie-
dziećwjęzyku.Językzaśwyrażatylkoto,coogólne–ujmujetreść
wformiemyśli.Postrzeżeniejestwięcnietylkobezpośredniozmysło-
wąświadomościąprzedmiotu,alestanowizarazempewnąsyntezę
określeńmyślowych–iwtymwłaśnieaspekcie«chwytaprawdę»”
[FD(N),521].
Wynikałobyztego,żepostrzeżenieijegoprzedmiotwychodzą
pozagranicezmysłowości.TymczasemwFenomenologiiducha
sprawatawydajesięprzedstawiaćinaczej:wobszarzepostrzeżenia
dochodzidomomentu,gdyfaktycznie„rzeczjestbiałatylkodlana-
