Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
1.Resocjalizacjajakoprzedmiotbadańinterdyscyplinarnych
cowymprzykładembyłowięzieniedlamłodzieżywJaworznie,funkcjonującewlatach
1951–1956(Theiss,1996).
Wwarunkachtotalitarnychdeformacjiuleganietylkopraktyka,aleteżteoriare-
socjalizacyjna.Najwyraźniejjesttowidocznewsferzeaksjonormatywnejteoriireso-
cjalizacyjnej,gdziecelewychowaniaresocjalizacyjnego,jeślinawetformalnieniesą
wyraźnąapoteoząoficjalnejideologii,townajlepszymwypadkunieprzybierająfor-
mułysprzecznejztąideologią.Wtakichwarunkachteoretykresocjalizacji,jeślinie
stajesięzdecydowanymkonformistąwstosunkudototalitarnejfilozofii–ideologii,
tomusiprzyjąćpostawęoportunizmu.
Analizującfunkcjonującewhistoriisystemyresocjalizacyjne,możnaprzyjąćtezę,
żeteoria,azwłaszczapraktykaresocjalizacyjnapozostająpodbezpośrednimwpły-
wemfilozofii,którawkonkretnychwarunkachstajesięwyznacznikiemcelów,sposo-
bówwykonywaniakarypozbawieniawolnościimetodresocjalizacji.Ewidentnymar-
gumentemnapoparcietejtezysązasadniczezmiany,jakiedokonałysięwpolskim
systemieresocjalizacyjnymnapoczątkutransformacjispołeczno-ustrojowejporoku
1989.Głębokareformaspowodowaławprowadzenienowejstrukturyicharakteruza-
kładóworazrespektowanieprawosóbpozbawionychwolności,awprzypadkumło-
dzieżytraktowaniejejwsposóbpodmiotowowy,atakżedałajejmożliwośćwyboru
formresocjalizacji,wtymwwarunkachwolnościowychorazszerokorespektujących
zasadyprofilaktykiiterapii.
Jeszczeinne,bardzoskomplikowanezwiązkimiędzyfilozofiąateoriądewiacji
iresocjalizacjimożnaujawniać,analizującdzieławspółczesnychfilozofówbadają-
cychspołeczeństwanowoczesneiponowoczesne.WystarczytuwymienićFoucaul-
ta(1993)ijegokoncepcję„więzieniajakotechnologięsprawowaniawładzy”oraz
tezę,wedługktórejprocescywilizacyjnyprzebiega„odopresjiciaładoopresjidu-
szy”,atakżekrytykęwładzy,którajestrozproszonawróżnychobszarachżycia,
azwłaszczaw„niewinnych”instytucjachspołecznych(np.wszkole).Ztakichkon-
cepcjibędąwynikaćoczywiściezdecydowanieinnepostulatywstosunkudoteorii
resocjalizacyjnej.
Oczywiścietegotypuwizjecałejrzeczywistościspołecznej,chociażwniektórych
miejscachdotykająkonkretnychaspektówzobszarówresocjalizacji,niemająbezpo-
średniegowpływunapedagogikęresocjalizacyjną,alemogąbyćimpulsemwrozwa-
żaniachteoretykówiwpewnymstopniumogąwpływaćnakształtokreślonegosyste-
muteoretycznego.Pozornierelacjepedagogikaresocjalizacyjna–filozofiawydająsię
płynneizdystansowane,aleprzygłębszejanalizieokazująsięzasadnicze,przesądza-
jącenietylkoosferzeaksjologicznejteorii,alerównieżosystemowychrozwiązaniach
resocjalizacyjnych.
Naostatecznykształtteoriiresocjalizacyjnej,jejmerytorycznązawartość,formal-
nąkonstrukcję,koherencjęitreśćposzczególnychtwierdzeńopisowych,eksplikacyj-
nychiprakseologicznychbezpośredniwpływmająjednakszczegółowedyscypliny,
którewrelacjidopedagogikiresocjalizacyjnejmogąbyćtraktowanejakopodstawo-
we,gdyżopisująiwyjaśniająrzeczywistośćstanowiącąobszardziałaniaresocjaliza-
cyjnego.Dodyscyplintychnależąprzedewszystkimpsychologiaisocjologia.
