Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
JakubZ.Lichański
uprzywilejowana,bowiemjestonwszechwiedzący(zarównowpierwszej,jak
iwdrugiejczęściwiersza).Uwagata,pozornietrywialna,pokazujedystans,
któryjestbardziejcharakterystycznydlaepikaniżdlaliryka-aletękwestię
tylkozaznaczamipozostawiamnauboczu.
SpróbujmyterazspojrzećnawiersztwórcypoematuNiobejakonawyraz
osobowościtwórczejpoetyoraznajegoewentualnezwiązkizmomentem
historycznym,wktórympowstał.Odpowiedźnadrugiepytaniewydajesię
istotniejszaiodniejzacznę6.Dotychczasowerozważaniapostawiłynasna
swoistymrozdrożu.Jeśliprzyjmiemy,żewymienionewcześniejwyrażenia
sąreferencjami,tonieuchronniebędziemyszukaćjakichśaluzjipolitycznych
iwierszsprowadzimydoodmianyfelietonupolitycznego(jesttom.in.kieru-
nekinterpretacjiArturaSandauera).Jeślijednakuznamy,żesątotoposy,to
wiersznabieracałkieminnegoznaczenia.Możnapowiedzieć,iżjest,wHora-
cjańskimsensie,satyrą,wktórejpoetawskazuje,żespokojowiipięknuświa-
tanieustanniezagraża-profan,któregopozornedziałania(cudzysłówprzy
słowienrewolucja”!)niosąwyłączniezniszczenie.
Przypierwszymzesposobówrozumieniawierszanieuchronniewkroczy-
mynadrogęrozważańtyczącychsięuwikłanialiteraturywhistorięorazjak
owouwikłaniewyglądawodniesieniudoGałczyńskiego.Niemówimyzatem
osamymwierszu,aleosposobiejegoodczytania-wzależnościodpreferowa-
nejprzezodbiorcępostawypolitycznej.Tensposóbinterpretacjitekstutrzeba
odrzucić,bowiemjąszalenieogranicza.
Możnajednakzapytaćocośważniejszego,amianowicieoto,czyjed-
nakwiersztenniejestzwiązanynietylezkwestiamipolitycznychwybo-
rówsamegoautora,ileztoczącąsięwtedydyskusjąocharakterzebardziej
filozoficznym.Niewolnonambowiemzapominać,żemoment,wktórym
pisałGałczyńskianalizowanywiersz(zapewnewlatach30.XXwieku),to
okresdyskusjinatemattzw.zdradyklerków,czyliproblemupostawyarty-
stówwobeczmianzachodzącychwewspółczesnymświecie.
Jeślitakspojrzymynakonteksthistorycznywiersza,todostrzeżemy,żejest
onjednoznacznąwypowiedziąpostronietych,dlaktórychwiernośćwzor-
comklasycznegohumanizmujestkwestiąnajważniejszą.Gałczyńskizapewne
zgodziłbysięzezdaniemowielemłodszegoodsiebieholenderskiegopisarza
HubertaLampo,któryprzypomniałdewizęErazmazRotterdamu:
Jestemwzasadziezupełnieprzeciętnymśmiertelnikiem,którylubidobrzejeść
ipić,apozatymwierzy,żeczłowiekdziękiwłasnymwysiłkomzdobywastopniowo
6Wynikatom.in.zfaktu,żeMartaWykaweWstępiedonajnowszegowydaniapoezjiGał-
czyńskiegosprawomtympoświęcabardzowieleuwagi(por.Wyka2003,LXV-LXXVI).Naj-
mocniejakcentowałjeArturSandauer(1969,317-341).
