Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wprowadzenie
zmianamisposobukomunikowaniasięmówcyzaudytoriumnieustan-
niesięrozwija,dziękiczemukluczowepojęciastarożytnejretoryki
wciążjeszczemożnatraktowaćjakopunktwyjścia,aktualizowaćna
podstawiewspółczesnychinterdyscyplinarnychbadańiwykorzysty-
waćdoanalizyróżnychformkomunikacji.Szczególnieinteresującewy-
dajesięzastosowanieretorycznegopodejściawbadaniutelewizji,która
jakomediumaudiowizualne,awięcodwołującesiędozmysłuwzroku
isłuchu,atakżeoferującerównoczesnośćwykonaniaiodbioruwtrans-
misjachnażywo,upodabniakomunikacjętelewizyjnądokomunikacji
facetoface,copozwalanaszukanieanalogiimiędzysytuacjątelewi-
zyjnegomówcy(instancjinadawczej)apierwotnąretoryczniesytuacją
mówcystojącegoprzedswoimaudytorium.Jednocześniejednakinne
cechytelewizjiprzynosząznaczneróżnice.Przedewszystkimbrakbez-
pośredniegokontaktuzpublicznością,acozatymidziebraknatych-
miastowegosprzężeniazwrotnego,atakżerozproszonycharakterpu-
blicznościsprawiają,żesytuacjaodbiorujestprawienieprzewidywalna.
Dużobardziejskomplikowanajestteżsytuacjapostronienadawcy,na
któregowmakrosytuacjitelewizyjnejskładająsięinstytucjamedialna,
nadawcazespołowyinadawcaindywidualny.Wretorycznymmodelu
telewizjiwyróżniam:instancjęnadawczą,instrumentariumkomunika-
cyjne(tekstimedium)orazzałożonegoodbiorcę–widza.
Problemnadawcy,azwłaszczabudowanieiprezentowaniejego
wiarygodności(retorycznyethos20),jestprzedmiotemnamysłuwczęści
drugiej.Kluczowejestwniejprzekonanie,żesiłaperformatywnaprze-
kazu,awięcsiłazmianyrzeczywistościspołecznej,zależyodtego,kim
jestnadawca.Wsytuacjikomunikowaniatelewizyjnego,trzebamyśleć
onadawcynadwóchpoziomach–wszerokimsensiejestnimstacja
telewizyjna,wwąskimznaczeniu–osobawystępującawtelewizji.Wia-
rygodnośćnadawcyoznaczawięc,popierwsze,wiarygodnośćstacji
telewizyjnejjakokorporacji,podrugie–wiarygodnośćkonkretnych
osób,którewidzobserwujenaekranie.Tawielowymiarowośćinstan-
cjinadawczejotwierapoledorefleksjinadśrodkami,jakimidysponu-
20Wksiążceterminyethosipathospodajęzgodniezgreckąpisownią,ponieważ
ichpolasemantyczneniepokrywająsięzichpolskimiodpowiednikami.Etostonsposób
życiaipostawadanejgrupyspołecznejorazzespółwartościmoralnychiobyczajowych,
normspołecznychwyznaczanychirealizowanychwpraktyceprzeztęgrupę”(Praktycz-
nysłownikwspółczesnejpolszczyzny,red.H.Zgółkowa,t.11,Poznań1997,s.82).Patos
tonnastrójcharakterystycznydlawielkich,doniosłychrzeczyiwydarzeń;podniosłość,
wzniosłość,powaga,majestatyczność”(tamże,t.28,s.53).
