Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
■Reaktywnezapaleniestawówprzebiegazniesymetrycznymzajęciemstawówkolanowych,skokowychistóp,najczęściejdotyczy
młodychmężczyzn.
■Infekcyjnezapaleniestawówmożepojawićsięwkażdejgrupiewiekowej.Czynnikamiryzykasąm.in.podeszływiek,
endoprotezoplastykastawówkolanowychibiodrowych,zakażeniaskóry,cukrzyca,niewydolnośćnerek(dializy),leczenie
immunosupresyjne,przewlekłechorobyreumatyczne(RZS)orazniedoboryodporności.W95%przypadkówetiologiajestbakteryjna.
•Charakterystycznejestwystąpieniesilnegobólu,obrzęku,zaczerwienieniaiuciepleniastawu.Najczęściejzajętyjestjedenstaw
(w50%przypadkówkolanowy).
•Bardzoważnejestszybkierozpoznaniechorobyiwdrożenieadekwatnegoleczenia,ponieważkonsekwencjamiopóźnionejdiagnozy
mogąbyćciężkiepowikłaniaogólnoustrojowe,trwałekalectwo,anawetśmierć.
•Podstawowąmetodąleczeniapacjentówzbakteryjnymzapaleniemstawówjeststosowanieantybiotykoterapii,początkowo
empirycznej,szerokospektralnej,anastępniezgodnejzantybiogramem.Wleczeniuzapaleniastawówoinnejetiologiiniżbakteryjna
stosujesięlekiprzeciwgrzybiczeiprzeciwprątkowe.
•Mimodoskonaleniastanuwiedzynatematpatogenezy,diagnostykiileczeniazakażeńukładumięśniowo-szkieletowegoczęstośćich
występowaniawzrasta.Przyczynątegozjawiskajeststarzeniesięspołeczeństwaiwspółwystępowanielicznychchoróbprzewlekłych,
atakżepojawianiesiębardziejopornychpatogenów.Śmiertelnośćjestnadalwysokaiwynosi5–15%.
V.Zapaleniastawówtowarzyszącechorobommetabolicznymigruczołówdokrewnych
■Jesttoniejednorodnagrupaschorzeń,wktórychdolegliwościstawowepojawiająsięwtórniedoistniejącychzaburzeńmetabolicznych
lubendokrynologicznych(endokrynoartropatie).Wzwiązkuzestarzeniemsiępopulacjiicorazczęstszymwystępowaniemchorób
przewlekłychstanowiąoneistotnyproblemwpodstawowejispecjalistycznejopiecezdrowotnej.
■Dnamoczanowa:
•Występujenajczęściejspośródchoróbztejgrupy,ztendencjąwzrostowąwrazzwiekiem;stanowinajczęstsząpostaćzapalenia
stawówumężczyznpo40.rokużycia.
•Jestwynikiemodkładaniasięwstawach,tkankachmiękkichinarządachmiąższowychkryształówmoczanusodu,coprowadzi
doaktywacjikomórekprocesuzapalnego.
•Objawiasięnagłym,ostrymbólemwstawie,zwyklewnocylubwcześnierano.Zajętystawjesttkliwy,obrzęknięty,zaczerwieniony
iucieplony.Typowąlokalizacjąsąstawyśródstopno-paliczkowe,rzadziejinnestawystopy,stawykolanowe,rąklubbarków.
•Dnamoczanowanawetw63%współistniejezzespołemmetabolicznymiotyłością.Dlategoodpowiednieleczeniepowinno
obejmowaćrównieżzmianęstylużyciaiterapiętowarzyszącychzaburzeńmetabolicznych.
•Wprzewlekłymleczeniustosujesięlekiobniżającestężeniekwasumoczowegowsurowicy(allopurynol,febuksostat),natomiast
wtrakcienapadupodstawąleczeniasą:kolchicyna,NLPZiglikokortykosteroidy.
■Chorobygruczołówdokrewnych:
•Cukrzycaichorobytarczycynależądogłównychprzyczynendokrynoartropatii.Długotrwałezaburzeniametabolicznetowarzyszące
tymchorobomprowadządonieodwracalnychpowikłańnarządowych,równieżwukładziemięśniowo-szkieletowym.
•Ichprzyczynąsąprzedewszystkimzaburzeniaprzemiankolagenuorazprocesówprzebudowykości,zmianynaczyniowe,neuropatia
izaburzeniagospodarkiwapniowo-fosforanowej.
•Wprzebiegucukrzycymożedochodzićm.in.do:artropatiiCharcota(patrzniżej),chorobyzwyrodnieniowejstawów,cheiroartropatii,
zapaleniapochewekścięgnistych,zespołucieśnikanałunadgarstka.Sątozregułypóźnepowikłaniawieloletniejźlekontrolowanej
cukrzycy.Prowadządopowstaniazniekształceńiprzykurczówwstawachorazdoznacznegoograniczeniasprawnościmanualnej.
Prawidłowewyrównaniemetaboliczneistotnieopóźniaichrozwójihamujepostępzmian.
•Chorobytarczycy–zarównonadczynność,jakiniedoczynność–mogąpowodowaćobjawymiopatii,artralgięiosteoporozę.
Dolegliwościstopniowoustępująwmiaręnormalizacjistężeniahormonów.
•Podstawąterapiijestleczeniechorobypodstawowej.Wrazzpoprawąstanuhormonalnegolubwyrównaniemglikemiizwykle
dochodzidostopniowegoustępowaniazmianstawowychimięśniowych.Wprzypadkunieodwracalnychzniekształceństawów
stosujesięfizjoterapię,odciążenie,aczasemunieruchomieniezajętejkończyny.
VI.Nowotwory
■Spośródpierwotnychnowotworówukładumięśniowo-szkieletowegonajczęściejwystępują:
•Zmianyłagodne:chrzęstniakśródkostny(enchondroma),wyroślchrzęstno-kostna(egzostoza,osteochondroma)–zmiana
wywodzącasięzchrząstkiorazkostniakkostninowy(osteoidosteoma),wywodzącysięzkości.
•Pierwotneinwazyjnenowotworykości–występująrzadko,stanowiącokoło1,5%wszystkichnowotworówzłośliwych,najczęściej
mięsakkościopochodny(osteosarcoma)ichrzęstniakomięsak(chondrosarcoma).RzadziejpojawiasięmięsakEwinga,guz
olbrzymiokomórkowyiwłókniakomięsak.Innemięsakikościwystępująsporadycznie.Szczytzachorowalnościnawymienione
nowotworyprzypadanadrugąitrzeciądekadężycia.
■Większośćnowotworówzłośliwychkościtoprzerzuty.Wprzypadkutakichnowotworów,jakrakpłuca,jelitagrubego,żołądka,nerki,
pęcherzamoczowegoidrógrodnych,odsetekchorychzprzerzutamiwkościachsięga40%.Dokościnajczęściejdająprzerzutyrak
piersiirakprostaty,stosunkowoczęstoraknerki(jasnokomórkowy),następnierakpłucitarczycy;pozostałeznacznierzadziej.
Przerzutysąnaogółzlokalizowanewobrębiekręgosłupa(ponad60%),kościdługich,żeberimostka,kościczaszkilubkościmiednicy.
Zwyklesątomnogieogniska,adorozsiewukomóreknowotworowychdokościdochodzidrogąnaczyńkrwionośnych,naczyń
chłonnychorazprzezbezpośrednienaciekanie.
■Przerzutydokościmożnaokreślićjako:
•osteolityczne(najczęstszapostać),gdydochodzidoubytkumasykostnejwmiejscuprzerzutu
lub
•osteosklerotyczne,gdynastępujeprzyrostmasykostnej.
■Konsekwencjąwystępowaniazarównonowotworówpierwotnych,jakiprzerzutówdokościmogąbyćdolegliwościbólowe,znacznie
pogarszającejakośćżycia,patologicznezłamania,hiperkalcemiaikompresjardzeniakręgowego.
■Leczenienowotworukościzależyodtypuchoroby.Większośćzmianpierwotnychleczysięchirurgicznie.Wprzypadkuniektórych
nowotworówjakouzupełnienieoperacjistosujesięchemioterapięiradioterapię.Istotnejestrównieżodpowiednieleczenie
przeciwbóloweorazzapobieganiepatologicznymzłamaniom.
VII.Zaburzenianerwowo-naczyniowe
■Jesttoniejednorodnagrupaschorzeń,wktórychnaskutekróżnychzaburzeńogólnoustrojowychimiejscowychdochodzidouszkodzeń
nerwów,zaburzeńmikrokrążeniaiwystąpieniaspecyficznychobjawówklinicznych.
■JednymzprzykładówjestartropatiaCharcota,którawpopulacjikrajówrozwiniętychpojawiasięnajczęściejuchorychzcukrzycą.Jej
przyczynąsązaburzeniaczuciagłębokiegoorazniewłaściwedziałanieukładuautonomicznegoprowadzącedomiejscowego
zwiększeniaprzepływukrwiipowstaniamiejscowychreakcjizapalnych:
•Objawiasiębólem,poszerzeniemobrysówkończynyinadmiernąruchomościązpodwichnięciamiwstawach.Wpóźnejfazie
chorobytworząsięzniekształceniakostnezograniczeniemlubzniesieniemfizjologicznegozakresuruchówwstawie.
•Podstawąleczeniajestpostępowaniezachowawcze:normalizacjamasyciała,kontrolaobciążeńzajętejkończynyiprofilaktyka
urazów.Wprzypadkupowstaniadeformacjistawówwykonujesięoperacjekorygującezniekształcenia.
■IstotnyproblemwpraktycereumatologailekarzaPOZstanowiąrównieżtzw.zespołyuciskowe:
•Mogądotyczyćkanałukręgowego,gdzienajczęściejnaskutekwspółistniejącejchorobyzwyrodnieniowejidyskopatiidochodzi
douciskunardzeńkręgowyikorzenienerwowe.Efektemuciskujestwystąpieniebóluneuralgicznegopromieniującegowzdłuż
poszczególnychpninerwowych,rzadziejtrwałeubytkineurologiczne(niedowłady,zaburzeniaczucia).
•Objawyuciskowemogądotyczyćrównieżnerwupośrodkowegonapoziomiekanałunadgarstka,coobjawiasiędrętwieniemrąk,
osłabieniemsiłyręki,zaburzeniamiczucia,wypadaniemdrobnychprzedmiotówzrąk.Jesttonajczęstszaneuropatiauciskowa,
stwierdzananawetu10%populacji.
•Sposóbleczeniazależyodprzyczynyzespołuuciskowego.Zalecasięstosowaniefizjoterapii,kołnierzyigorsetówortopedycznych,
awprzypadkubrakupoprawypoleczeniuzachowawczymmożebyćkoniecznainterwencjachirurgiczna.
