Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZjawiskokonwersjiwdawnejRzeczypospolitej–niektórezagadnienia
21
dzenie,żekaznodziejakonwentureformatówwŁabiszynieZygmuntTrzemeciusna-
wróciłiochrzciłtrzystuŻydów31.
B.liczebnośćneofitówwXVIIIw.
LiczbachrzczącychsięŻydówwzrastawyraźniewpierwszejpołowieXVIIIw.,
zwłaszczapo1720r.,osiągająckulminacjęwlatachczterdziestych,kiedywkrakow-
skichksięgachparafialnychzarejestrowano121konwertytów(76mężczyzni45ko-
biet).Wcałejdiecezjimiałomiejsceponadsześćsetceremonii,wktórychprzyjęło
chrzest779osób(438M,341K),zczegowlatachtrzydziestychiczterdziestychlicz-
baochrzczonychstanowiłaponaddwieście.Nawetuwzględniając,żewynikisązafał-
szowanezpowoduniepełnejkwerendyorazbrakuksiągwwieluparafiach,tojednak
niemawątpliwości,żewdiecezjichrzczonoŻydówprzedewszystkimwKrakowie
(197M,98K)iLublinie(53M,51K).
WsamymKrakowiewtymokresiechrzczonoichprzedewszystkimwkościele
Mariackim.Łączniepomiędzy1701a1750zarejestrowanowtejparafii255osób
(169M,86K),czyliponad86%neofitówzostałoochrzczonychwgłównymkościele
Krakowa.ZpozostałychnajwięcejbyłychŻydówodnotowanowparafiachśw.Szcze-
pana(8M,4K)iWszystkichŚwiętych(8M,2K).
WdrugiejpołowieXVIIIw.(niecałej,ponieważwzasadziekwerendniepro-
wadzonopo1795r.)zjawiskokonwersjiniewygasa,oczymświadczyodnotowanie
wcałejdiecezjiprzynajmniej882neofitów(498M,384K).SpośródnichwKrakowie
dokońca1795r.ochrzczono272osoby(193M,79K),awLublinie150(80Mi70K).
WKrakowieliczbakonwersjiwyraźniemalejeoddrugiejpołowylatpięćdziesiątych.
Wlatach1751-1760ochrzczonotylko91osób(65M,26K),aconajbardziejzaska-
kuje,datągranicznąjestrok1758,poktórymnp.wkrakowskimkościeleMariackim
nieodnotowanochrztużadnegoneofityażdo1763r.Możemyprzypuszczać,żeta
przerwamiałazwiązekzkonwersjązwolennikówJakubaFranka.Byćmożewdiece-
zjikrakowskiejwyznaczonospecjalnekościoły,wktórychpoodpowiednimprzygo-
towaniuprzyjmowalichrzest.Możliweteż,żepotencjalnikonwertycioczekiwalina
rozwójsytuacjiidefinitywnerozstrzygnięciesporupomiędzysabbataistamiaprzed-
stawicielaminurturabinicznego32.Bardziejprawdopodobnąprzyczynąbyłachoro-
31A.Koralewicz,AdditamentdokronikBraciMnieyszychS.FranciszkaalboGenealogiaRe-
formydokrolestwaPolskiegozákonsensemstoliceapostolskieywprowadzoney[ł],Warszawa1722,
s.20.
32ZdaniemPawłaMaciejkiwśrodowiskusabbataistówliczononamożliwośćzaakceptowania
odrębnegoodgłównegonurturabinicznegosabbataistycznegowyznaniaiuzyskaniastatusuna
wzórtego,którymcieszylisięKaraimi.Zob.P
.Maciejko,TheMixedMultitude.JacobFrankand
Frankistsmovement,1755-1816,Philadelphia2011,s.69,89.PodobnezdaniewyraziłwcześniejJan
Doktór,zob.idem,ŚladamiMesjasza–apostaty.ŻydowskieruchymesjańskiewXVIIiXVIIIwieku
aproblemkonwersji,Wrocław1998,s.158inn.,MonografieFundacjinarzeczNaukiPolskiej.Seria
Humanistyczna.
