Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
spodarczystoiprzeddużobardziejskomplikowanymizadaniami.Długofalowycel
nadrzędny,np.uzyskanieiutrzymaniewysokiejstopywzrostugospodarczego,
częstojestsprzecznyzcelamikrótkookresowymi,np.wpostaciprzywrócenia
równowagirynkupracy.Wtakiejsytuacjirozwiązaniemoptymalnymmożebyć
przypisanieposzczególnymcelom,zwłaszczakrótkookresowym,konkretnych
„wag”,którepozwolądokonaćhierarchizacjiwybieranychcelów,zachowując
pierwszorzędnąrolędlaceludługookresowego.Powstaływtensposóbrankingce-
lówzależyodfunkcjonowaniamechanizmówdemokracjiparlamentarnej3.
Wybórcelupolitykigospodarczejniewyczerpujekatalogujejdylematów.Ko-
lejnystanowiwybórinstrumentówrealizacji,któresąwykorzystywanedokształ-
towaniazdarzeńlubtylkodoformowaniawarunkówichwystąpienia4.Itutajpo-
jawiająsiękolejnetrudnekwestie,któredotycząnietylkosamejmożliwościod-
działywaniainstrumentunadanycel(wkrótkimidługimhoryzoncieczasowym),
aletakżestopniaefektywnościjegooddziaływania.Wkonsekwencjidecydentgo-
spodarczymusimiećmożliwośćkontrolowaniastopniaosiąganiacelupodwpły-
wemużytegoinstrumentu.
Ponadtoużywaneinstrumentypowinnycechowaćsięwzględnąautonomiczno-
ściąwzględemsiebie,coułatwiaocenęskutecznościposzczególnychinstrumen-
tów.Praktykagospodarczawskazuje,iżwwarunkachograniczonejpewnościskut-
kówużyciadanegoinstrumentupozytywnymrozwiązaniemjestdywersyfikacjain-
strumentówicząstkowewykorzystaniekażdegoznichprzyosiąganiucelów.
Wartotakżepodkreślić,iżdecydentgospodarczymadodyspozycjidwapod-
stawowerodzajeinstrumentów:bezpośrednieipośrednie.Dopierwszejgrupyza-
liczasiętakienarzędzia,któreoznaczająnarzucenieokreślonychzachowańpo-
szczególnymgrupompodmiotów.Klasycznymprzykłademsątutajinstrumenty
oddziałującenaograniczenieimportu:cłaczyopłatygraniczne,którewgeneralny
lubselektywnysposóbchroniąprodukcjękrajową.Zkoleiinstrumentypośrednie
wyznaczająpodmiotomgospodarującymramypodejmowanychdecyzji,pozosta-
wiającimmożliwośćpodjęcialubzaniechaniadziałańnapodstawieindywidualne-
gorachunkuekonomicznego.Wtymprzypadkuzatemwładzagospodarczaniena-
rzucazachowańpodmiotomgospodarczym.Wartowtymmiejscuodnieśćsiędo
jeszczejednegopodziałuinstrumentów:nadyskrecjonalneiautomatyczne.Te
pierwszemającharakteruznaniowyistosowanesąwzależnościodkształtowania
siębieżącejsytuacjiekonomicznejorazodpreferencjiwiększościspołeczeństwa
(elektoratu)5.Wkonsekwencjiniemożnościrealizowaniaindywidualnychprefe-
rencjiposzczególnychczłonkówdanegospołeczeństwadecydencigospodarczypo-
3J.M.Buchanan,Finansepublicznewwarunkachdemokracji.Systemyfiskalneadecyzjeindy-
widualne,Wyd.NaukowePWN,Warszawa1997.
4W.Jakubik,Regułypolitykimakroekonomicznej,[w:]Politykagospodarcza.Teoriairealia,
J.Stecewicz(red.),Wyd.SGH,Warszawa2008,s.37.
5Tamże,s.38.