Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
III.Charakterkwestiipolskiej
Ci,którzybypragnęliszybkiegorozwiązaniakwestiipolskiejna
danymterenie,wtymlubinnympaństwie,wtejlubinnejjego
prowincji,
zwykle
bardzo
ją
upraszczają,
można
powiedzieć
—wulgaryzują.Tymczasemtrudnobyłobywpolitycewspółczesnej
wskazaćkwestięrówniezawiłąipodtyluróżnorodnymiobliczami
występującą.Uczyniłjątakąkierunekrozwojupaństwapolskiego
wprzeszłości,jegokilkakrotniepowtarzającesięrozbiory,wreszcie
porozbiorowahistorianaroduitowarzyszącejejzmianywpaństwach,
doktórychziemiepolskienależą.
Nietumiejscenazastanawianiesięzjednejstronynadprzyczynami
upadkuPolski,zdrugiejzaśnadtym,dlaczegopaństwotorozszerzyło
siędalekonawschodnieobszary,tracącjednocześnienazachodzie
bardzoważneterytoria,bądźnależącedoPolski,bądźtakie,któreze
swegopołożeniageograficznegodoniejnależećbyłypowinny.Trzeba
tylkostwierdzićfakt,żePolskaJagiellonów,rozszerzywszysięna
krajelitewskieiruskie,wniosładonichjęzykpolskijakojęzyk
wyższejkultury(urzędowymjęzykiempozostałnaLitwiedoXVII
stuleciaruski,poczymgozastąpiłałacina),któryzostałojczystymdla
całejwarstwyszlacheckiejimieszczaństwa.Jednocześniepozostawiła
onawrękachniemieckichŚląsk,dawnąrdzenniepolskąziemię
piastowską,wktórejjęzykniemieckizczasemzająłtakiestanowisko,
jakpolskinaLitwieiRusi;nadto,coważniejsze,niedążyładość
silnie,wśladzaPiastami,dooparciasięobrzegBałtyku.Straciłaona,
zwyjątkiemujściaWisły,całeniezbędnedlaprzyszłościpaństwa
pobrzeże,naktórymrozsiedlisięNiemcy,tępiącrdzennych
mieszkańcówszczepupolskiegoilitewsko-pruskiego.Tymsposobem
politykapaństwowa,zwróconafrontemkuwschodowi,dlardzennej,
piastowskiej
Polski
przygotowywała
niejako
rolę
przyszłego
