Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IV.Dwazagadnieniakwestiipolskiej
Kwestiapolska,wogólnychzarysach,sprowadzasiędodwóch
wielkichzagadnień.Naziemiachpierwszejkategorii—wzaborze
pruskimiwKrajachZabranych(LitwaiRuś)należącychdoRosji,
gdziezdecydowanojużoddawna,żeziemietemajązostać
niemieckimilubrosyjskimi—sprowadzasięonadozagadnienia,czy
udasiętamprzewagękulturypolskiejzniszczyćipolskośćstopniowo
wytępić?Naziemiachzaśdrugiejkategorii—wKrólestwiePolskim
iGalicji,gdziezistnieniemipanowaniempolskościtrzebasięvolens
nolenspogodzić—występujeonawpostacizagadnienia,coztymi
polskimikrajamizrobić,najakichzasadachichpolityczneistnienie
urządzić?
Zobaczmy,jakżycienatedwapytaniaodpowiada.
OdsamegopoczątkuPrusypostawiłysobiezacelzniemczenie
zagarniętychziempolskichiodpoczątkuprowadziłyodpowiednią
politykę,jakRosjajużzaKatarzynyIIrozpoczęłarusyfikacjęKrajów
Zabranych.NiemczyznazjednejstronymiałanadPolakamiprzewagę
kulturyi—jaktojużzauważonowyżej—rozporządzałapotężnym
środkiemrozszerzaniasięwpostaciosadnictwananiedośćgęsto
zaludnionychobszarachpolskich.Zrobiłateżonaolbrzymiepostępy
wzaborzepruskimprzedpowstaniemzjednoczonegoCesarstwa.Na
skutekwszakżerozwojusiłnarodowychpolskich,wszczególnościzaś
naskutekpodniesieniakulturymasyludowej,rozszerzaniesię
niemczyznyzostałopowstrzymane—przeciwnie—zaczęłasięona
cofać.Wtedypaństwozmuszonezostałooprzećcałągermanizacjęna
środkachprzymusuikolonizacjisztucznej,prowadzonejogromnym
nakłademzeskarbupaństwowego.Gdytonieposuwałonaprzód
dzieła,zaczętowzmacniaćnaciskwszybkimtempie,uciekającsiędo
środkówcorazgwałtowniejszych,stającychwcorazwiększej
