Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BuataB.Malela:Contre-postcolonialitéł
25
[ł]lamêmeimpartialitéquim’obligeàparlerdesGrecsaveclerespectque
l’ondoitaumalheur,m’auraitempêchédetraiterlesTurcsaussisévèrement
quejelefais,sijen’avaisvuchezeuxquelesabustropcommunsparmiles
peuplesvainqueurs.
CHATEAUBRIAND,R.-F.de,1968:175
Autrementdit,cetteimpartialitérevendiquéeillustrebienlapropensiondu
groupedominantàsecroiredotéd’unevisionsouverainedeschoses,c’est-à-dire
qu’ilcèdeàlatentationdefixerlesfrontièresetleslimites(BOURDIEU,P.,1982:
13),encesensquesonproprepointdevuen’estpaspensécommetel,maisbien
commelanormalitéoulepointréférentàpartirduquelildevisedumondeet
toutautrepointdevuedevraittendreverscelui-là.
L’ItinérairedeParisàJérusalemévoqueaussilaquestiondeladifférence
quidemeureprésenteenarrière-plandutexteetapparaîtcommeleprétexteàun
discourssursoietàunerecherchedesoi.Delà,ladifférencedeChateaubriand
estlimitéeàunhorizonderéférencesautocentréetàunesorted’extensiond’un
soipléthoriquequidépouillel’histoiredesonhybriditépourlarelireparlamé-
diationdel’eurocentrisme.Enmêmetemps,levoyageentreprisestunetentative,
certesminimale,deproximitéavecunautreremodeléselonsonschémamental,
maisiln’endemeurepasmoinsqu’elleouvreàuneformedeconnaissancesurla
démarchemêmedel’écrivainquiréinventel’autretoutenayantlaprétentionde
connaîtreleréeldanssavéritésubjective.Delasorte,Chateaubriandintroduit
uneformed’ambivalencerelativeaustatutdesonœuvre,œuvrequioscilleentre
unepartfictionnelleetunepartfondéesurlavéracitéoul’authenticitépropreàla
traditionlittéraire.CetteambiguïtéconstituelemoyenparlequelChateaubriand
peutsansdoutedeviserdumonde.Ainsil’Antiquitégrecqueesttrèsvalorisée
commeuneréférencepositive.
Cetterecherchedesoiàtraverslessourcesdel’Antiquitégréco-romaine,la
perceptionnégativedudifférent(corruption)etlavoluptéaccompagnéedelanon-
chalancesupposéedecequel’onappellel’Orientirriguentlesystèmederepré-
sentationdel’écrivain,etconstituentl’exutoireàlasolitudedel’existence.Cette
visionquiimpliqueunerecherchepermanentedesoiauraitsesfondementsen
partiedansl’eurocentrisme,idéologieselonlaquellel’Europedemeurelamesure
deshistoiresdumonde,d’ońsurleplanlittéraire,l’énonciationsefaitàlapre-
mièrepersonnequ’ilsupposealorsimpartiale.C’estcettereprésentationqu’Hugo
prolongedanslesOrientales,etquel’onretrouveaussidansBug-Jargal.
Eneffet,lesOrientales(1829)deVictorHugodonnentàvoiruneperception
decequi,àl’époque,estappelél’Orienttoujoursselonlesmêmescatégories
quecellesquiapparaissaientchezChateaubriand.Àladifférenceprèsquese
dessinentlelongdurecueilpoétiquedesfiguresincarnantl’Orientmusulman
quiopprimeraitlaGrèce,berceaudelacivilisationeuropéenne.Dèslors,l’ona
unesortedesolidariténaturellequis’établitaveclaGrèceàtraversl’évocation
delieuxcommeMissolonghiparlavoixdunarrateur: