Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Romantycznaideakorespondencjisztuk
niasię,aletakże,żeistniejąjakieśukrytepodobieństwa,odpowied-
niościmiędzynimi.
Stądzaśdoideikorespondencjisztukpozostawałtylkojedenkrok.
Uczyniłgo...HonoriuszBalzak.Przypisującposzczególnymwrażeniom
zmysłowymodpowiadająceimdziedzinyartystyczne,przełożyłanalogie
międzybarwami,słowamiidźwiękaminaanalogiemiędzymalarstwem,
poezjąimuzyką.Cowięcej,Balzacwierzyłwmożliwośćnaukowegowy-
jaśnieniatakrozumianejkorespondencjisztukdziękiteoriiwyłożonej
przezHerschelawTraitédelalumière(1830).WpowieściMassimillaDoni
opiumistaVendramintłumaczyswojemuprzyjacielowi,Emiliowi,teorię
identycznościdźwiękuiświatławnastępującysposób:
Caprajas’estliéavecunmusiciendeCrémone,logéaupalaisCapello,lequelmusicien
croitquelessonsrencontrentennous-mêmesunesubstanceanalogueàcellequien-
gendrelesphénomènesdelalumière,etquicheznousproduitlesidées.Selonlui,
l’hommeadestouchesintérieuresquelessonsafectent,etquicorrespondentànos
centresnerveuxd’oùs’élancentnossensationsetnosidées!Capraja,quivoitdansles
artslacollectiondesmoyensparlesquelsl’hommepeutmettreenlui-mêmelanature
extérieured’accordavecunemerveilleusenature,qu’ilnommelavieintérieure,apar-
tagélesidéesdecefacteurd’instrumentsquifaitencemomentunopéra
[CarpajazwiązałsięzpewnymmuzykiemzCremony,zamieszkałymwpałacu
Capello,którysądzi,żedźwiękinapotykająwnassubstancjęanalogicznądo
tej,którawytwarzazjawiskaświetlneiidee.Wedługniegoczłowiekposiada
wewnętrzneklawisze,pobudzaneprzezdźwiękiipołączonezcentrumner-
wowym,skądwypływająnaszeuczuciaiidee.Carpaja,którypostrzegasztuki
jakozbiórśrodków,zapomocąktórychczłowiekmożegodzićwsobienaturę
zewnętrznązcudownąnaturą,którąnazywaonżyciemwewnętrznym,po-
dzielapoglądyowegowytwórcyinstrumentówmuzycznych,któryobecnie
komponujeoperę;podkr.I.W.]
23
.
Ówmuzyk,ekscentrycznywynalazcainstrumentówGambara,które-
gopoznajemybliżejwnowelizatytułowanejjegoimieniem,wyjaśnia
swojąteoriętymisłowy:
lesonestdel’airmodifié,l’airestcomposédeprincipeslesquelstrouventsansdoute
ennousdesprincipesanaloguesquileurrépondent,sympathisentets’agrandissent
parlepouvoirdelapensée.Ainsil’airdoitcontenirautantdeparticulesd’élasticités
diférentes,etcapablesd’autantdevibrationsdeduréesdiversesqu’ilyadetons
23H.Balzac,MassimillaDoni,[w:]tegoż,LaComédiehumaineIX.EtudesphilosophiquesI,
texteétabliparM.Bouteron,Paris1950,«BibliothèquedelaPléiade»,s.352–353.
~14~