Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Romantycznekoncepcjepoezji.PoetaiMuza–relacjawstaniekryzysu
MickiewiczauznaćtrzebazaczołowegoreprezentantapokoleniaMa-
gów-wierzącychwmisjępoetyjakoprzewodnikaludzkości,Słowacki
iZygmuntKrasińskinatomiastnależądo„écoledudésenchantement”.
Młodsipoeci,którychnajznamienitszymireprezentantamisąwłaśnie
MussetweFrancjiiSłowackiwPolsce,naznaczenisąpiętnemwielkich
poprzedników-określającsięjakoromantycy,musząsięokreślićtakże
wobecstarszychbraci.Skazaninaichnaśladowanie,podważająwiarę
wewłasneposłannictwo,rozczarowani,ironiczniimelancholijni,po-
szukującywłasnychdróg.Topoczuciekoniecznościzerwaniaizarazem
skazanianapowtórzeniezostajeprzepracowaneprzezpokoleniena-
stępne-urodzonychokolejnedziesięćlatpóźniejBaudelaire’aiFlau-
berta,aunasichrówieśnika-CyprianaKamilaNorwida.Będąoni
mówićsami-azanimiichbadacze-oswej„stygmatyzacji”roman-
tyzmem(określenieBaudelaire’a),polegającejnajegojednoczesnym
przyswajaniuiodrzucaniu.Możnatumówićoprocesiehistorycznoli-
terackimjakocyklu„wiernychzdrad”lub„zdradliwychwierności”.
Jauss,rozważającstrukturyprzełomówliterackich,dowodzi,że
wrelacjachpomiędzyposzczególnymi,następującymiposobienur-
taminiechodzioprostezerwanie,aleocoświęcej:ospotęgowanie
idopełnienie
6
.PodobnieBénichou,piszącokolejnychpokoleniachpi-
sarzywobrębiesamegoromantyzmu,eksponujeróżnicemiędzynimi,
aletakżeciągłość,nietylkoprzeciwstawianiesiępoprzednikom,lecz
równieżczęścioweznimiutożsamienie.Wmoimprzekonaniutakże
wpodjęciupewnychgestówodziedziczonychpoliterackichojcach,
wtymgestówretorycznych,takichjakzwrotydoMuz,chodziraczej
otwórczepowtórzeniedokonującesięnazasadzieparafrazy-opo-
wtórzeniezprzesunięciem
7
.Takakoncepcjamaswojeantecedencjero-
mantyczne.MożnaodwołaćsiętudokoncepcjiSørenaKierkegaarda,
któryodróżniałpowtórzenieodwspomnienia:
6Zob.H.R.Jauss,Tradycjaliterackaadzisiejszaświadomośćnowoczesności,w:idem,Hi-
storialiteraturyjakoprowokacja,przekł.M.Łukasiewicz,Warszawa1999,rozdz.„Trady-
cjaliterackaadzisiejszaświadomośćnowoczesności”.Jaussodwołujesiędointerpreta-
cjitypologicznejF.Ohly(s.15).
7Natematznaczeniaparafrazyjakotakiegoocalającego„przesunięcia”zob.A.Bielik-
-Robson,Innanowoczesność.Pytaniaowspółczesnąformułęduchowości,Kraków2000,
s.267-269i322;M.Kuziak,Wielkacałość.DyskursykulturoweMickiewicza,Słupsk
2006,s.43.
~12~
