Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstępneustalenia
dramatyzmwynikaznieokreślonegostatusupoezji,którajawisięjako
darotrzymanyprzezartystęzgóry,aleijakodarofiarowanyludzkości
przezsamegopoetębezżadnejobcejingerencji.RównieżteoriaBlooma
opierasięnarozpoznaniudialektykiwpływu-tego,żepoezjajestwo-
becpoetyczymśzarazemzewnętrznymiwewnętrznym,macharakter
tekstowyitranscendentny
13
.
Symptomatycznyjestwybórmetafor,porównańzwiązanychzpoe-
zją,któreromantycznipisarzetworzyliipowielali.Metaforyorgani-
cystycznemiałyzwracaćuwagęnasamorodnośćtwórczości,aleina
jejzgodnośćzprawamirządzącymimakrokosmosem,gdziewszystko
maswojemiejsce.Wartoprzypomniećczęstośćiznaczeniewlitera-
turzetegookresuobrazuharfyeolskiejjakometaforyaktutwórcze-
go
14
.Wtymujęciupoetabyłbyinstrumentemzależnymcałkowicie
odsiływyższej,czekającymnainspirację,pozbawionymmożliwości
tworzeniaautonomicznego.Ajednakbycieharfąeolskątonietylko
bycienarzędziem.Siłyporuszającejstruny,grającejnanich,niewidać,
pozostajeonazawszenieokreślona,nieuchwytna.Natomiastsamów
instrumentmazniąbezpośrednikontakt,dostępdoniej,jejtajemnica
stajesiętakżejegoudziałem.Porównaniepoezjidogrywietrznejharfy
uwzględniawięcaspektrecepcjisztuki-tozperspektywyodbiorcyge-
niuszjawisięjakoniepojęty,jakogłosczegoś,copozanimsamymnie
możeistniećrealnie,boniemożesięujawnić.
Zjednejstronymożnazauważyćwtekstachdziewiętnastowiecz-
nychsilnątendencjędoidentyfikowaniarolipoetyzroląkapłana,tłu-
maczatajemnic,pośrednikamiędzyludźmiatranscendencją.Takie
myśleniezostałoutwierdzoneprzezosiemnastowiecznąkoncepcję
geniuszanaturalnego,naiwnego,kierowanegoprzez-jakpiszeFrie-
drichSchiller-AniołaStróżalubprzezsamąnaturę
15
.Wtejperspek-
rituelsdellécriture,Bruxelles1979,s.63-64.Zob.teżJ.Kamionkowa,Portretgeniusza,
w:Problemypolskiegoromantyzmu,red.M.Żmigrodzka,seriaII,Wrocław1974,s.101-
-155;W.Weintraub,Poeta,w:SłownikliteraturypolskiejXIXwieku,red.J.Bachórz
iA.Kowalczykowa,Wrocław1994,s.711-715;S.Treugutt,Geniusz,w:Słownikliteratu-
ry…,s.319-321;M.Cieśla-Korytowska,Romantyzmapoznanie,w:eadem,Oromantycz-
nympoznaniu,Kraków1997,s.161-174.
13Zob.H.Bloom,Lękprzedwpływem...,zwł.s.70.
14Natentematpiszą:M.H.Abrams,Zwierciadłoilampa.Romantycznateoriapoezjiatra-
dycjakrytycznoliteracka,przekł.M.B.Fedewicz,Gdańsk2003,s.56in.;J.M.Rymkie-
wicz,Słowacki.Encyklopedia,Warszawa2004,s.156.
15Zob.F.Schiller,Opoezjinaiwnejisentymentalnej,przekł.I.Krońska,w:idem,Listy
oestetycznymwychowaniuczłowiekaiinnerozprawy,Warszawa1972,s.318-319.
~15~
