Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstępneustalenia
FragmenttenprzytaczaJarosławMarekRymkiewicz,którypole-
mizujezkoncepcjątoposujakoformyspetryfikowanej,jakąGłowiński
wyprowadzazdziełaErnstaRobertaCurtiusa.Chciałabymzgodzićsię
tuzRymkiewiczem,którystoinastanowisku,żetopoiniesąobiegowy-
miskamielinamiczyinkrustacjami
25
.Niebędąmniejednak,jakautora
Myśliróżnychoogrodach,zajmować„dziejejednegotoposu”,ale-jak
jużzaznaczyłam-tylkojedenetapjegorozwoju:romantyzm.Etapten
toczaskryzysu,traktowanegowniniejszejksiążcejakojedenzpro-
gównowoczesności,kryzysudotyczącegorównieżjęzykapoetyckiego,
copotwierdzasytuacjatopikiMuz,która-jaktwierdziCurtius-jest
wromantyzmietopikąprzebrzmiałą
26
.Możnadodać,żetenkrytyczny
stosunekromantykówdotyczynietylkoMuz,aletopikiwogóle-jako
ograniczającejrolęinventio
27
.
DlanasMuzysąmglistymipostaciaminależącymidotradycji,która
jużdawnosięprzeżyła-piszeautorLiteraturyeuropejskiejiłacińskiego
średniowiecza
28
.Wpoświęconymdziewięciusiostromrozdzialeswego
25J.M.Rymkiewicz,Myśliróżneoogrodach.Dziejejednegotoposu,Warszawa1968,rozdz.I
„Historycznatopikaiwiecznetopoi”.Rymkiewiczpisze:Poeta,przywołującprzemienny
topos,możerazjeszczeprzemienićgoiwiążączinnymielementamistruktury,obciążyćno-
wymiznaczeniami.Może,przypominająckonwencjonalneznaczenietoposuiznaczenia,które
ztoposemzwiązalipoeciczasuminionego,wykorzystaćówtoposdlaswoichcelów;ibidem,
s.29-30.ZGłowińskimpolemizujerównieżA.Jabłońska-Sudomir,którapostuluje,by
nieoddzielaćkulturowegoipsychologicznegoodjęzykowegoaspektutoposu.Wswym
artykuleautorkarekapitulujedziejepojęcia„topos”wkontekścierozwojuretorykioraz
omawiajegonowoczesnekoncepcje;zob.A.Jabłońska-Sudomir,Toposwbadaniach...
SpórRymkiewiczazGłowińskimjakopozorny-bodotyczącyróżnychprzedmiotów
-traktujeJ.Abramowska;zob.Toposiniektóremiejsca...,s.132-133.ZkoleiJ.Ziomek
wswejklasycznejjużksiążcezajmujesiętopikąwzwiązkuzretorykąizaznacza,że
mimoiżtopikajestpewnymzbiorem,„magazynem”gotowych-awięcniewytwarza-
nych-elementówdanychmówcydodyspozycji,niewykluczainnowacyjności;zob.
J.Ziomek,Retorykaopisowa,rozdz.XII„Topika”,s.297-303,zwł.s.302.
26Zob.E.R.Curtius,Literaturaeuropejskaiłacińskieśredniowiecze,przekł.A.Borowski,
Kraków2005,s.243.
27J.Ziomekrozdziałotopicezaczynaodpodkreśleniajejpopularnościnatleroman-
tycznegojejlekceważenia;zob.J.Ziomek,Retorykaopisowa,s.290.Eksponujeteżcechę
toposów,któramogła,moimzdaniem,zadecydowaćotym,żeromantycyichjednaknie
porzucili-tkwiącywnichpotencjałpolemiczny:Przyużyciutoposównierozwiązujemy
problemów,alemyślimyproblemowo,coznaczytakże:agonistycznie(s.293).JakpiszeJ.Abra-
mowska,odromantyzmutopikarozluźniaswojezwiązkizretoryką;zob.J.Abramowska
Toposiniektóremiejsca...,s.147.
28E.R.Curtius,Literaturaeuropejska...,s.243.M.Tomas,któratraktujeMuzyjako
jedenzkobiecychmitów,kierunekzmianzapoczątkowanychwromantyzmieokreśla
~19~
