Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstępneustalenia
tyczno-egzystencjalnejwizjisubiektywnościikonkurencyjnejwobec
zwycięskiegowzorcapostkartezjańskiego.PodmiotowośćtęBielik-
-Robsondefiniujejako„duszęczującą,którapodleganieznośnymdla
siebiewpływom”
36
.
Takiepróbyprzywróceniaromantyzmuwspółczesnejkulturze,od-
czytaniagonanowo,akcentująipozytywniewyzyskująnapięciatkwiące
wtymnurcie.Stanowiąoneważnykontekstdlapojęciakryzysuwzna-
czeniu,jakimposługujęsięwtejksiążce.Odnoszęjenietyledowyczer-
paniaparadygmatudziś,iledosamejpoezjiromantycznej,zbliżającsię
tymsamymdopropozycjiBertrandaiDuranda.Wmoimprzekonaniu
kryzys,jakiegodoświadczaliteraturaromantyczna,jestprzedewszyst-
kimzwiązanyzSchillerowskimdoświadczeniemniemożnościpowrotu
dopoezjinaiwnejimacharaktersamorozpoznania-tosiebietapoezja
widzijakopoezjęwstaniekryzysu.Jeślibypokusićsięowyprowadzenie
wnioskówzeznaczeniagreckiegokrino
37
-kryzysliteraturyromantycz-
nejmożnabywiązaćzjejkrytycznym(takżesamokrytycznym)charak-
terem,dążeniemdoodróżnieniasię,aleizzawieszeniempomiędzyróż-
nymimożliwościamirozstrzygnięćestetyczno-ideowych.
Kryzysromantycznymadwaoblicza-jednorewolucyjne,dynamicz-
ne,żywiołowe,związanezukierunkowaniemnaburzeniezastanego
porządku,aczasemtakżezprzekonaniemomożliwościstworzeniano-
wegonagruzachstaregoświata,choćtoostatniepozostajezasadniczo
wramachprojekcji,zmierzająckuutopii.Drugie-melancholijne,no-
stalgiczne,anawetdepresyjne,skupionenanieodwracalnościmijające-
goczasuinatym,cozagrożone,coutracone,czymożenawetbardziej
-nasamejutracie.Obydwawiążąsięzprzekonaniempoetów,żetwo-
rząwsytuacjiprzejściowej,pomiędzystarymanowym.Badaczepiszą
otychdwutendencjachjakootemperamenciemelancholicznymiam-
bicjachtotalizującychczyscalających(BertrandiDurand),odoktrynie
kosmosuidoktryniebuntu(Janion),odoświadczeniurozczarowania
lubWeberowskiegoodczarowaniaipróbachponownegozaczarowania
świata(Bénichou,Bielik-Robson),otradycjonalizmieiawangardowo-
ści(Jauss)
38
.Jaksięzdaje,zarównodlaromantyzmuwogóle,jakidla
36Zob.A.Bielik-Robson,Duchpowierzchni.Rewizjaromantycznaifilozofia,Kraków
2004,rozdz.I,zwł.s.14.
37Zob.przyp.32.
38Zob.J.-P
.Bertrand,P
.Durand,Lamodernité...;M.Janion,Gorączkaromantyczna,
w:eadem,Pracewybrane,t.I,Kraków2000,cz.I„Romantycznanowożytność”,rozdz.I;
~23~
