Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Romantycznekoncepcjepoezji.PoetaiMuza–relacjawstaniekryzysu
poszczególnychtwórców,charakterystycznejestwspółistnienietych
dwuprzeciwstawnychpostaw.Wzwiązkuztymzadawanejużdzie-
siątkirazyprzezbadaczy-bywymienićchoćbyArthuraO.Lovejoya,
RenégoWelleka,MeyeraH.Abramsa,Henry’egoRemaka,IsaiahaBer-
lina,HenriegoPeyre’a,WładysławaTatarkiewicza,MarięJanion,Agatę
Bielik-Robson-pytanie:cotojestromantyzm?ciąglepowraca
39
.Tym
razempowracawformie:jakijestzwiązekromantyzmuznowoczesnoś-
cią?,akluczemdoodpowiedzinataksformułowanepytaniewydajesię
właśniekategoriakryzysu.
HugoFriedrichpodkreślał,żecharakterystycznącechąroman-
tyzmu,począwszyodChateaubrianda,jestprzekonanie,żeżyjesię
wschyłkowymokresiekultury
40
.Toprzekonaniewkolejnychlatach
iwkolejnychpokoleniachromantycznychniewątpliwienarastało,
aprzejawyowegokryzysuwidziałabymwewpisanejwtekstyroman-
tyczneświadomościwyczerpaniajęzykapoetyckiego,topiki,obrazo-
wania,tematyki,wowymChateaubriandowskimpoczuciuschyłko-
wości.Odkrywanienowychmożliwościliteraturylub/idezawuowanie,
ośmieszanie,degradowaniestarychcechująromantyzmjakoczaskry-
zysu,czyliprzełomu.Gdypiszę,żerelacjapoetyijegoMuzyjestrelacją
wstaniekryzysu,myślęonapięciumiędzypoetąajegopoezją-jej
zewnętrznąinspiracją,aletakżejejmaterią,wewnętrznąstrukturą,ję-
zykiem,któryprzestajebyćnarzędziemwystarczającym,bywyrazićto,
comabyćwyrażone.Tymsamymkryzysowakoncepcjaromantyzmu
prowadzidokoncepcjinowoczesności.
P
.Bénichou,Romantismesfrançais,t.II:LesMagesromantiquesiLlÉcoledudésenchante-
ment,Paris2004,zwł.s.1477-1479i1997-2017;A.Bielik-Robson,Duchpowierzchni...,
s.126in.
39Zob.A.O.Lovejoy,OntheDiscriminationofRomanticisms,w:idem,EssaysintheHis-
toryofIdeas,Baltimore1948;R.Wellek,Pojęcieromantyzmuwhistoriiliteratury,przekł.
I.Sieradzki,w:Pojęciaiproblemynaukioliteraturze,red.H.Markiewicz,Warszawa1979;
M.H.Abrams,Racjonalnośćiwyobraźniawhistoriikultury,przekł.P
.Parlej,w:Współczes-
nateoriabadańliterackichzagranicą:antologia,t.IV
,cz.2,red.H.Markiewicz,Kraków
1996;H.Remak,WestEuropeanRomanticism.DefinitionandScope,w:ComparativeLitera-
ture.MethodandPerspective,red.N.P
.StallknechtiH.Frenz,Carbondale1961;I.Berlin,
Korzenieromantyzmu,przekł.A.Bartkowicz,Poznań2004,rozdz.I;H.Peyre,Cotojest
romantyzm?,przekł.M.Żurowski,Warszawa1987;W.Tatarkiewicz,Romantyzm,czyli...;
cytowanepraceM.JanioniA.Bielik-Robson.
40Zob.H.Friedrich,StrukturanowoczesnejlirykiodpołowyXIXdopołowyXXwieku,
przekł.E.Feliksiak,Warszawa1978,s.52.Friedrichpiszeozapowiedziachlirykinowo-
czesnejuDiderotaiRousseau,atakżewromantyzmiefrancuskim;zob.s.51-56.
~24~
