Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
DANUTAZAWADZKA
ściąksiążkiijejświatawłaśnie.Wartopamiętać,żetowogromnejmierze
LelewelwspółtworzyłwpierwszejpołowieXIXwiekupolskąninfrastrukturę
czytania”ibudowałromantykom–wWilnieiwWarszawie,atakżenaemi-
gracji–nświatksiążek”ipismperiodycznych14–wobrębienświatarzeczywi-
stego”,alezarazemjakomiejsceoporuwobecniego.
Lelewelczęstoportretowanybyłzksiążką,wzbiorachWięckowskiej15
możnaznaleźćodbitkiprzynajmniejsiedmiuportretówhistorykajakonczło-
wiekaksiążkowego”,większośćznichpochodzizczasówbrukselskich.Re-
prezentowaćjemożeportretolejnyLeonardaStraszyńskiegoz1859roku16
przedstawiającyLelewelawpozycjisiedzącej,zwróconegotwarządood-
biorcy,prawąrękąwspartegoozarzuconypapieramiiksiążkamistół.Zanim
zaświdzimyszafybiblioteczne,wktórychstojąbądźleżądużychrozmiarów
stareksięgi.Szafyzajmującałetłoobrazu,niemieszcząsięwjegoramach,
dominująnadpostaciąwiekowegomężczyznywzbytobszernymubraniu,
zopuszczonymiramionami(barkami);książkiznajdująsięrównieżnapod-
łodze.Wysokafrekwencyjnośćportretówzksiążkąwykraczapozakonwen-
cjękreowaniawizerunkuuczonego–awięczewzględunaprofesję–staje
sięraczejznakiemindywidualnejtożsamościLelewela,zwłaszczawtym
okresiejegożycia,wstarości.
Takwięcsporaliczbaportretówzksiążkąemblematembądźzksiąż-
kamiwogromnymnatłokuwypełniającymiizbębrukselskąfrekwencyjnie
wykraczapozakonwencję,alesymbolicznieraczejjejnieprzekracza.Eli-
zabethLong,autorkawspomnianegostudiumOspołecznejnaturzeczytania,
zauważa,żejeszczewpoczątkachXIXwieku(idwastuleciawcześniej)tak
właśnieprzedstawianomężczyznęopozycjiLelewela:jakotzw.poważnego
czytelnika,którypraktykujesamotnąlekturę,anawetkojarzysięzenświę-
tąaurączytania”17.AuratawpołowieXIXstulecianiewynikałajużzprzy-
wilejuufundowanegonanograniczonejpiśmienności”,takjakupoczątków
nowożytności,kiedyksiążkibudowałyobrazwładzy,równieżduchowej,
iantycypowaływizerunekBoga.Świętośćascetyimędrcalepiejtłumaczy
ówprzekazportrecistówLelewela,zaśksiążkiwspółtworzątuprzestrzeń
melancholijno-martyrologiczną,klimatpełnejpoświęceniaiwyrzeczeńpra-
cynarzecznaroduiprzyszłości.Uważamjednak,żeówklimatjestfiltrem
nałożonymprzezautorówobrazówiprzesłaniaistotęLelewelowskiego
świataksiążek,deformujeobrazbrukselskiegożyciahistoryka–niebyłon
takimnsamotnikiem”,jakimgouwieczniłStefanKieniewicz.ZdaniemLong,
14
PisałamotymwksiążceLelewelprasowy,Warszawa2018.
15
BUŁ,Akc.Rps.8122–nLeleweliana:materiałyikonograficzne”.
16
17
Ibidem,nr12.
E.Long,op.cit.,s.139.
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone