Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
TOMASZJĘDRZEJEWSKI
przedstawiałysięoczompostronnegomiłośnikaliteraturyczykrytykali-
terackiegoinaczejniżoczommłodychwilnian.Pierwszyniefilomackire-
cenzenttekstówMickiewiczaFranciszekGrzymałapisałw1823rokuna
łamachnAstrei”:nPieśni,podania,anawetzabobonyludulitewskiegoipo-
granicznychnarodówsągłównąpodstawąjegopoezji.Chceonstworzyć
poezjąludu,wczemmuobfitamitologijalitewskaiobfiteźródłośpiewów
ipodańludutamecznegonawielkiejsąpomocy”12.GrzymałaodczytałBal-
ladyiromanseserio,jakotomsytuującysięwkręguwspółczesnychsobie
estetycznychiideowychtendencjiromantycznych;byłprzytym–warto
dodać–Mickiewiczowiprzychylny13.Alenieznałiniemógłznaćśrodowi-
skowegokodufilomackiego:nicdlaniegonieznaczyładedykacjatomudla
przyjaciółmłodości,nieprzejmowałsięzapewne,żeballadaTolubiępo-
przedzonajestwstępemDoMichałaWereszczaki.Byłomupewniewszystko
jedno,ktotoMichałWereszczaka,iwszystkojedno,żewtomikuprzewija
sięimięMaryla.AlefilomatomiprzyjaciołomMickiewiczaniemogłobyć
wszystkojedno.Zakładam,żeróżnicamiędzyfilomackiminiefilomackim
odbioremBallad…mogłabyćtaka,jakwprzypadkuZimymiejskiej,która
stanowiprzykładrokokowegoutworuokolicznościowego–zaluzjamido-
brzeczytelnymidlafilomatów–ubranegojedyniewklasycystycznefigury
stylistyczneiretoryczne.
Zgadzamsię,żefilomaciwpewnymstopniutworzylitakąliteraturę,jaką
czytali(nksiążkizbójeckie”),alezarazemtworzylijąinaczej,eksponującna
różnesposobyumownośćtwórczościklasycystycznej,sentymentalnejczy
romantycznej.Oczywiścietękwestięwartobyłobyrozważyćzuwzględ-
nieniempersonalnychinklinacji,bogryliterackiepodejmowaliMickie-
wicz,Czeczot,ZanczyMalewski,aleniespecjalniewidaćtonaprzykład
uPietraszkiewicza.Wierszstworzonyprzezfilomatęmógłstaćsięzabawą
wrozszyfrowywaniealuzjiosobowych,identyfikowaniemotywówczyza-
stosowanychchwytówstylistycznych.Natakitropnaprowadzakorespon-
dencjafilomatów.NaprzykładCzeczotpiszedoMickiewicza:nKaducznie
mnieokpiłeśswojąsielanką;wzakładbymszedł,żetłumaczenie,ato,rzec
można,oryginał”14.AlboMalewskidoMickiewicza:nBalladki,którąprzysła-
łeś[Powróttaty],prawdziwejwartościnieodgadłem;możejaksięwczytam
więcejwGoethego,możelepiejuczuję”15.CzeczotrównieżdoMickiewicza:
nDonosiprzytymKrasiński,żeśsięniezmierniewWarszawiepodobał,nazy-
12
F.Grzymała,PoezjeAdamaMickiewicza,nAstrea”1823,t.III,nr5,s.216.
13
NatakąlekturęnaprowadzałzresztąsamMickiewiczwprzedmowiedoBalladiromansów.
14
J.Czeczot,listdoA.Mickiewiczaz20grudnia1820r.,op.cit.,s.94.
15
F.Malewski,listdoA.Mickiewiczaz10(22)lutego1821,w:Korespondencya1815–1823,
t.III,op.cit.,s.156.
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone