Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
odzSRSdoFederacjiRosyjskiej
39
nistycznej89.OżywieniewśródnarodówwchodzącychwskładZwiązkuSowieckiego
zaowocowałozkoleiostatecznierozpademsamegopaństwawsytuacjicałkowitej
destrukcjiwładzycentralnejw1991r.
NimjednakdoszłodorozpaduZSRS,w1988r.rozpoczęłasiętamreforma,która
przekształciłaistniejącedotądorganywładzycentralnejworganizmyoficjalniehoł-
dującezasadomdemokracjisocjalistycznej,aktóre,wrzeczywistości,funkcjonowały
jakdotychczas.Demokracjasocjalistyczna,októrejmówiłGorbaczow,nawiązywała
dowielumodelidemokracjiznanychzhistorii,jakiistniejącychobecnie.Reforma
politycznaodwoływałasiętakżedospecyfikisamegopaństwasowieckiego,jegohi-
storii(równieżtejdawnej),jakicharakteru.Cechącharakterystycznątakpojmowanej
zmianyinstytucjonalnejbyłafascynacjasowieckichdecydentówkonstytucyjnymi
rozwiązaniamipaństwZachodu,cowpraktyceprzełożyłosięnagruncieZSRSjedynie
naproceskopiowanianazewnictwaorganówwładzypaństwowej.Reformatorzynie
zakładalibowiemprawdziwejtransformacjiustrojowejpaństwa,botooznaczałoby
zerwaniezfundamentalnymi,socjalistycznymizasadamiustrojowymipaństwa.
Proceszmian,którympoddanoorganywładzycentralnej,podwzględemdy-
namikiprzekształceńprzybrałpostaćprocesuewolucyjnego.Niegwałtownie,ale
systematyczniewprowadzanereformydawałygwarancjepowodzeniarealizacjipie-
riestrojki.Gorbaczowzdawałsobiesprawęzciężkiejsytuacjipaństwa,dlategopodjął
sięprzeprowadzeniadogłębnychreformsystemowych.Zmuszonycałkowiciezerwać
zpolitykąwstyluBreżniewa,polegającąnaignorowaniupodstawowychproblemów,
przymykaniuoczunakorupcję,brakuwytyczonegokierunkuiutratęwpływówprzez
ZSRS,Gorbaczowodpoczątkuszukałdlasiebieszerszychuprawnieńdopodejmowania
decyzji.WażnymczynnikiemkształtującymprocesprzeobrażeńZwiązkuSowieckiego
wdobiepieriestrojkizarównonaniwiepolitykizagranicznej,jakiwewnętrznej,było
odejścieodstrategiipolitykizagranicznejwzględempaństwtzw.blokuwschodniego,
znanejpodnazwąndoktrynyBreżniewa”
.Oznaczałotoprymatpolitykiwewnętrznej
nadzagranicznąwZSRS,cozkoleiimplikowałozmniejszeniekontrolikrajówsateli-
ckichprzezhegemona,jakimbyłZwiązekSowiecki.Sprzyjałotoprowadzeniuwłasnej,
niezależnejpolitykizagranicznejiwewnętrznejprzezkrajeregionu.
Pierwszymkrokiemwkierunkutransformacjiinstytucjonalnejokazałasięwymiana
dotychczasowychelit,aleprzeprowadzonawsposóbzupełnieinnyniżdotychczas.
Wmiejscenzatwardziałychstalinowców”
,zwolennikówtwardejpolityki,Gorbaczow
zacząławansowaćdziałaczypartyjnychrozumiejącychpotrzebęreform(wczasie,gdy
szefempaństwasowieckiegozostałGorbaczow,potrzebareformbyłaodczuwalnaprzez
większośćaparatupartyjnego;różnicazdańczłonkównomenklaturysprowadzałasię
dosposobu,zakresuitempatychprzeobrażeń).Znichteżplanowałpowołaćpodległe
sobiekierownictwopartii.Posłuszeństwowobecsekretarzageneralnegowypływa-
łozfaktu,iżtowłaśnieonsamzgłaszałichkandydaturynanajwyższestanowiska
państwowe.Otym,żeczęśćztychdziałaczymożezwrócićsięprzeciwkoswojemu
89В.Толстых,Мыбыли.Советскийчеловеккаконесть,Москва2008,s.326-349.
